Οἱ Ἐρινύες τῆς Ἑλληνικῆς μυθολογίας Ἐρινύες: Οἱ Ἐπίκουροι τῆς Δίκης

 Ἐρινύες: Οἱ Ἐπίκουροι τῆς Δίκης

 Οἱ Ἐρινύες, γνωστές και ως Furies, είναι εμβληματικές θεότητες της Ἑλληνικῆς μυθολογίας. Συμβολίζουν την εκδίκηση και την δικαιοσύνη. Οι Ἐρινύες καταδιώκουν εκείνους που διαπράττουν εγκλήματα, κυρίως κατά των οικογενειακών τους μελών. Η παρουσία τους στην ελληνική παράδοση είναι ισχυρή και αναγνωρίσιμη.

Σε αυτήν την ανάρτηση,

θα εξερευνήσουμε την προέλευση, τους μύθους και τη σημασία τους. Ας ανακαλύψουμε τον κόσμο των Ἐρινυών και τη συμβολική τους βαρύτητα στην αρχαία Ελλάδα.


Οἱ Ἐρινύες στὴν Ἑλληνικὴ μυθολογία ἦταν μυθικὲς χθόνιες θεότητες ποὺ κυνηγοῦσαν ὅσους εἶχαν διαπράξει ἐγκλήματα κατὰ τῆς φυσικὴ καὶ ἠθικῆς τάξης τῶν πραγμάτων. Ἐπίσης εἶναι γνωστὲς καὶ ὡς Εὐμενίδες, δίνοντάς ἔτσι τὸ ὄνομά τους στὴν τρίτη τραγωδία τῆς τριλογίας Oρέστειας τοῦ Αἰσχύλου. Στὴ συγκεκριμένη τραγωδία, κατατρέχουν τὸν Ὀρέστη, γιὸ τοῦ Ἀγαμέμνονα καὶ τῆς Κλυταιμνήστρας, γιὰ τὸ φόνο τῆς μητέρας του.




Λέγεται κατὰ μὲν τὸν Ἡσίοδο ὅτι οἱ Ἐρινύες γεννήθηκαν ἀπὸ τὸ αἷμα τοῦ Οὐρανοῦ, προκειμένου νὰ ἐκδικηθεῖ ὁ ἴδιος τὸν εὐνουχισμό του ἀπὸ τὸν ἴδιο του τὸ γιὸ τὸν Κρόνο, κατὰ δὲ τὸν Αἰσχύλο ὅτι αὐτὲς ἦταν κόρες τῆς Νύκτας καὶ κατὰ τὸν Σοφοκλῆ κόρες τῆς Γῆς καὶ τοῦ Σκότους, Γιὰ ἄλλους συγγραφεῖς θεωροῦνταν γονεῖς τους ὁ Ἅδης καὶ ἡ Περσεφόνη,
Ὁ ἀριθμός τους δὲν εἶναι ἀκριβής, ὁ Ὅμηρος δὲν γνωρίζει ἀριθμὸ αὐτῶν, ὁ Αἰσχύλος εἰσάγει ὁλόκληρο χορὸ Ἐρινύων, ἀντίθετα ὁ Εὐριπίδης σ΄ ἕνα δρᾶμα του ἀναφέρει τρεῖς, μὲ ὀνόματα ποὺ ἔδωσαν μεταγενέστεροι ὅπως ὁ Βιργίλιος ποὺ ἐπίσης ἀναγνωρίζει τρεῖς:
τὴν Ἀληκτὼ (ἀνθρωπομορφισμὸς τῆς ὀργῆς καὶ μανίας),Η Ἀληκτὼ (Ἀρχαία Ἑλληνικά: Ἀληκτὼ) Σύμφωνα μὲ τὸν Ἡσίοδο, ἦταν ἡ κόρη τῆς Γαίας ποὺ φύτρωσε ἀπὸ τὸ αἷμα ποὺ χύθηκε ἀπὸ τὸν Οὐρανὸ ὅταν ὁ Κρόνος τὸν εὐνούχισε εἶναι ἡ Ἐρινύα μὲ τὴν ἀποστολὴ τῆς τιμωρίας τῶν ἠθικῶν ἐγκλημάτων (ὅπως ὁ θυμός), εἰδικὰ ἂν στρέφονται ἐναντίον ἄλλων ἀνθρώπων.
Ἡ ἐξουσία της εἶναι παρόμοια μὲ τῆς Νέμεσης, μὲ τὴ διαφορὰ ὅτι ἡ ἐξουσία τῆς τελευταίας εἶναι νὰ τιμωρεῖ ἐγκλήματα ἐναντίον των θεῶ ν.
Ἡ Ἀληκτὼ ἀναφέρεται στὴν Αἰνειάδα του Βιργιλίου, καὶ ἐπίσης στὴ Θεία Κωμωδία του Δάντη (Κόλαση) ὡς μία ἀπὸ τὶς τρεῖς Ἐρινύες.Την Ἀληκτώ: αὐτὴ ποὺ τίποτα δὲν τὴν καταπραΰνει, ἀνθρωπομορφισμὸς τῆς ὀργῆς καὶ μανίας.
Ἡ Ἀληκτὼ εἶναι μία ἀπὸ τὶς Ἐρινύες στὴν ἑλληνικὴ μυθολογία.. Εἶναι ἀδελφή της Τισιφόνης καὶ τῆς Μέγαιρας. εἰδικὰ ἂν στρέφονται ἐναντίον ἄλλων ἀνθρώπων.
Ὁ ἀστεροειδὴς 465 Ἀληκτὼ (Alekto), ποὺ ἀνακαλύφθηκε τὸ 1901, πῆρε τὸ ὄνομά του ἀπὸ τὴν Ἐρινύα 

Τὴν Μέγαιρα: ἀνθρωπομορφισμὸς τοῦ μίσους καὶ τοῦ φθόνου.

Συνδέεται μὲ τὴ ζήλεια-φθόνο καὶ τιμωροῦσε ἰδιαίτερα τὴ συζυγικὴ ἀπιστία. Στὴ νεότερη ἐποχὴ ἡ λέξη «μέγαιρα» κατέληξε νὰ σημαίνει κάθε ἀπαίσια καὶ ἀδυσώπητη γυναῖκα, τόσο στὴ νεοελληνική, ὅσο καὶ σὲ ἄλλες γλῶσσες: 

Στὴ σύγχρονη γαλλικὴ (mégère) καὶ πορτογαλικὴ (megera) γλῶσσα ὑποδηλώνει μιὰ ἀντιπαθητική, φθονερὴ ἢ ἀξιοπεριφρόνητη γυναῖκα, ἐνῷ ἡ ἰταλικὴ λέξη megera σημαίνει μιὰ κακιὰ καί/ἢ ἄσχημη γυναῖκα. 

Μέγαιρα 

Στὴν ἑλληνικὴ μυθολογία μὲ τὸ ὄνομα Μέγαιρα (δὲν πρέπει νὰ συγχέεται μὲ τὴ Μεγάρα) εἶναι γνωστὴ ἡ μία ἀπὸ τὶς Ἐρινύες, τὶς θεότητες ποὺ προσωποποιοῦσαν τὶς τύψεις, στὴν παράδοση κατὰ τὴν ὁποία αὐτὲς εἶναι τρεῖς, ὅπως γιὰ παράδειγμα στὸν Εὐριπίδη. 

Ἡ Μέγαιρα ἀναφέρεται δηλαδὴ μαζὶ μὲ τὴν Ἀληκτὼ καὶ τὴν Τισιφόνη. Εἰδικότερα ἡ Μέγαιρα συνδέεται μὲ τὴ ζήλεια-φθόνο (ἀπὸ τὴν ἐτυμολογία τῆς λέξεως) καὶ τιμωροῦσε ἰδιαίτερα τὴ συζυγικὴ ἀπιστία. 

Τὴν Τισιφόνη: ἀνθρωπομορφισμὸς τῆς ἐκδίκησης φόνου. 

Τισιφόνη εἶναι γνωστὰ τὰ παρακάτω δύο διαφορετικὰ πρόσωπα: 

Ὅπως ὑπονοεῖ καὶ τὸ ὄνομά της, πιστευόταν ὅτι δροῦσε ὡς τιμωρὸς τῶν δολοφόνων. 

Σύμφωνα μὲ ἕνα μῦθο, ἡ Τισιφόνη ἐρωτεύθηκε τὸν Κιθαιρώνα, ἀλλὰ προκάλεσε τὸν θάνατό του ἀπὸ δάγκωμα ἑνὸς ἀπὸ τὰ φίδια ποὺ εἶχε ἀντὶ μαλλιῶν στὸ κεφάλι της. 

Στὴν Αἰνειάδα του Βιργιλίου ἡ Τισιφόνη εἶναι ἡ θηριώδης καὶ σκληρὴ φρουρὸς τῶν πυλῶν τῶν Ταρτάρων. 

2. Θυγατέρα του Ἀλκμαίωνα καὶ τῆς Μαντούς. Ὁ Ἀλκμαίων ἄφησε κατὰ λάθος τὴ μικρὴ Τισιφόνη καὶ τὸν ἀδελφό της Ἀμφίλοχο στὸν Κρέοντα. Ἡ σύζυγος τοῦ Κρέοντα Εὐρυδίκη πούλησε τότε τὴν Τισιφόνη ὡς δούλη, ζηλεύοντας τὴν ὀμορφιά της. Δὲν ἀντιλήφθηκε ὅτι ὁ ἀγοραστής της Τισιφόνης ἦταν ἄνθρωπος τοῦ Ἀλκμαίωνα. 

Μόλις ὁ Ἀλκμαίων ἐπέστρεψε, ἔσωσε τὴν κόρη του καὶ πῆρε μαζί του τον γιό του.Ο ἀστεροειδὴς 466 Τισιφόνη (466 Tisiphone), ποὺ ἀνακαλύφθηκε τὸ 1901, πῆρε τὸ ὄνομά του ἀπὸ τὴ μυθικὴ Ἐρινύα. 

Ἐπίσης, ἕνα γένος ἀπὸ πεταλοῦδες καὶ τὰ γένη κροταλία 

kistrodon καὶ Calloselasma (ὡς συνώνυμο παλαιότερο ὄνομά τους). 

Οἱ Ἐρινύες ἦταν φτερωτοὶ δαίμονες ποὺ καταδίωκαν τὴν λεία τους πετῶντας. Εἶχαν παρόμοιες ἀναλογίες καὶ μὲ τὶς ὑπόλοιπες ὑποχθόνιες θεότητες τὶς Κῆρες καὶ τὶς Ἄρπυιες. 

Εἶχαν τὴν δυνατότητα νὰ μεταμορφώνονται γρήγορα καὶ συχνά. 

Τὰ κεφάλια τῶν Ἐρινύων ἦταν τυλιγμένα μὲ φίδια, εἰκόνα ποὺ θυμίζει τὴ Μέδουσα Γοργῷ, καὶ γενικότερα ὅλη ἡ ἐμφάνισή τους ἦταν φρικιαστικὴ καὶ ἀπωθητική. Συνήθως ἀπεικονίζονται μὲ ἀστραφτερὸ βλέμμα μαῦρες στὴν ὄψη, ἀποπνέουσες καταστρεπτικὸ πῦρ ἀλλὰ καὶ μὲ φτερὰ φέρουσες μαῦρες ἐσθῆτες. 

Κατοικία τους εἶχαν τὸν κάτω κόσμο τοῦ Ἅδη ἀπ΄ ὅπου καὶ ἀναλάμβαναν τὴν ἐκτέλεση τῶν ποινῶν ποὺ ἔθεταν οἱ κριτὲς τοῦ Ἅδη καὶ τῆς Δίκης στοὺς ἀνθρώπους, ἀκόμα καὶ πέραν τοῦ τάφου τους γι' αὐτὸ ἐπὶ τῶν φονέων ἀποκαλοῦνταν ὡς θεότητες "Ἐπίκουροι τῆς Δίκης". 

Στὰ χέρια τους ἔφεραν συνήθως ἀναμμένες δᾶδες γιὰ νὰ διαλύουν τὰ σκότη ποὺ εὐνοοῦσαν ἢ κάλυπταν τὰ διαπραχθέντα ἐγκλήματα καθὼς καὶ μαστίγιο φιδοφόρο ὡς ὅπλο κατὰ τῶν δραστῶν. 

Στὴ μέση τους ἔφεραν ζώνη δίνοντας τὴν ὄψη Μαινάδων καὶ γι' αὐτὸ ἐπίσης ὀνομάζονταν καὶ "Βάκχες τοῦ Ἅδη". 

Τὸ μελανὸ δέρμα τους καλύπτονταν ἀπὸ μαῦρα φορέματα. Τὰ πρόσωπα τοὺς ἦταν τρομαχτικὰ καὶ φρικιαστικά. Τὰ μαλλιά τους ἦταν ἀνάκατα μὲ φίδια. 

Ἡ ἀνάσα τους ἦταν φαρμακερή, ὅπως φαρμακερὸς ἦταν κι ὁ ἀφρὸς ποὺ ἔβγαινε ἀπὸ τὸ στόμα τους. 

Ἡ πνοή τους ἔβγαζε φλόγες καὶ τὰ μάτια τους πετοῦσαν σπίθες. Ἔτσι, σκορποῦσαν στὸ πέρασμα τοὺς κάθε λογῆς ἀρρώστιες κι ἐμπόδιζαν ἀκόμη καὶ τὰ φυτὰ ν' ἀναπτυχθοῦν. 

Οἱ Ἐρινύες κυνηγοῦσαν ὅσους εἶχαν διαπράξει ἐγκλήματα κατὰ τῆς φυσικῆς καὶ ἠθικῆς τάξης τῶν πραγμάτων. Ἔργο των Ἐρινυῶν ἦταν ἡ καταδίωξη τῶν ἐνόχων, εἰδικὰ ὅλων ὅσοι δὲν εἶχαν τηρήσει τὶς ὑποχρεώσεις ποὺ ὑπαγορεύει ἡ οἰκογενειακὴ στοργή. 

Δηλαδὴ ἡ μέριμνα καὶ ἡ ἀγάπη τῶν γονιῶν ἀπέναντι στὰ παιδιὰ καθὼς ἐπίσης καὶ τὸ ἀντίστροφο. 

Ἐπίσης, οἱ Ἐρινύες τιμωροῦσαν καὶ καταδίωκαν μὲ λύσσα ὅλους ὅσοι εἶχαν διαπράξει φόνο, ἦταν κυριευμένοι ἀπὸ μῖσος καὶ κακία, ἦταν ἐπίορκοι ἢ δόλιοι. Φτάνουν στὸ σημεῖο νὰ τιμωροῦν αὐτοὺς ποὺ ἁρπάζουν τοὺς νεοσσοὺς ἀπ' τὶς φωλιὲς τῶν πουλιῶν. 

Μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες μέσῳ τῶν Ἐρινυῶν συμβόλιζαν τὶς τύψεις καὶ τὶς ἐνοχὲς ποὺ κατακλύζουν τὴν ψυχὴ καὶ τὸ μυαλὸ ἑνὸς ἄδικου, ἑνὸς κακοῦ ἢ ἑνὸς ἐγκληματία καὶ ποὺ τὸν ὁδηγοῦν στὴν καταστροφή του ἀποδεικνύοντας ὅτι, τὸ μάτι τῆς Θείας Δικαιοσύνης τὰ βλέπει ὅλα καὶ μοιράζει στὸν καθένα δικαίως, ἐκείνη τὴν ἀμοιβὴ ποὺ τοῦ ἀξίζει. 

Κανένας ἔνοχος δὲν γλιτώνει ἀπὸ τὴν ἀβυσσαλέα ἐκδίκηση τους, ὅσο κι ἂν αὐτὸς πιστεύει ὅτι εἶναι ἀσφαλής. Σὲ ἀνύποπτο χρόνο, οἱ τρομακτικὲς Ἐρινύες χυμοῦν καταπάνω του, δὲν τὸν ἀφήνουν σὲ ἡσυχία, ρημάζουν τὸ σπίτι του, τὸν διώχνουν ἀπὸ κεῖ καὶ τὸν καταδιώκουν, ὥσπου νὰ πέσει ἀποκαμωμένος, τρελὸς ἀπ' τὰ τραγούδια τους ποὺ πιλατεύουν τ' αὐτιά του. 

Στὴν Ἰλιάδα τοῦ Ὁμήρου, βλέπουμε τὸ θεὸ Ἄρη νὰ τὸν καταδιώκουν οἱ Ἐρινύες ἐπειδὴ βοήθησε τοὺς Τρῶες, ἀντίθετα πρὸς τὴν ἐπιθυμία τῆς μητέρας του Ἥρας. Παρόμοια ἀπειλὴ κρέμεται πάνω ἀπ' τὸν Τηλέμαχο σὲ περίπτωση ποὺ ἔδιωχνε την Πηνελόπη ἀπὸ τὸ πατρικὸ σπίτι. 

Ἡ μητέρα του Μελέαγρου ἐπικαλεῖται τις Ἐρινύες κατὰ τοῦ γιοῦ της, ποὺ εἶχε σκοτώσει τ' ἀδέλφια της. 

Οἱ Ἐρινύες, σὰν ἐκδικήτριες τοῦ φριχτότερου ἀπ' ὅλα τὰ ἐγκλήματα, τῆς πατροκτονίας, χρησίμευαν γιὰ θέμα στοὺς Ἕλληνες τραγικούς, ἰδιαίτερα στοὺς μύθους τοῦ Ὀρέστη καὶ τοῦ Οἰδίποδα. 

Οἱ συμφορὲς τοῦ Οἰδίποδα προέρχονται ἀπὸ τὸ ὅ,τι ἄθελα του, εἶχε καταστεῖ ἔνοχος ἀπέναντι στοὺς γονεῖς του. 

Σὲ ἄλλο μῦθο, ἡ Μέγαιρα, μαστίγωσε τόσο πολὺ τὶς γυναῖκες τῆς ἀρχαίας Νύσας, ὥσπου τρελάθηκαν καὶ σκότωσαν τὰ παιδιά τους. 

Ἐπίσης εἶναι γνωστὲς καὶ ὡς Εὐμενίδες, δίνοντάς ἔτσι τὸ ὄνομά τους στὴν τρίτη τραγωδία τῆς τριλογίας Ὀρέστειας τοῦ Αἰσχύλου. 

Οἱ Ἐρινύες πλήττουν τὸν Ὀρέστη 

Στὴ συγκεκριμένη τραγωδία, κατατρέχουν τὸν Ὀρέστη, γιὸ τοῦ Ἀγαμέμνονα καὶ τῆς Κλυταιμνήστρας, γιὰ τὸ φόνο τῆς μητέρας του. ἐρχόμενος στὴν Ἀθήνα δικάστηκε ἀπὸ τὸν Ἄρειο Πάγο ὡς φονεὺς ἔχοντας συνήγορό του τὸν θεὸ Ἀπόλλωνα, ἐνῷ ἡ θεὰ Ἀθηνᾶ προεδρεύει τῶν δικαστῶν. 

Στὴν ἰσοψηφία ποὺ ἀκολούθησε ἡ Ἀθηνᾶ ἔδωσε τὴν ψῆφο της ὑπὲρ τῆς ἀθώωσης τοῦ ἥρωα. 

Τότε ἀναφέρεται πὼς οἱ Ἐρινύες ὀργίστηκαν καὶ κατὰ τῆς Ἀθηνᾶς καὶ κατὰ τῆς πόλεως καὶ ποὺ γιὰ νὰ τὶς ἐξευμενίσουν οἱ Ἀθηναῖοι ἵδρυσαν "Ἱερὸ Εὐμενίδων" πλησίον τοῦ Ἀρείου Πάγου, τὶς δὲ δίκες περὶ φόνου νὰ τὶς ἐκδικάζει ὁ Βασιλεύς. 

Ἀλλὰ στὴν ἀρχαία Ἀθήνα ὑπῆρχε καὶ ἄλλο ἱερὸ γιὰ τὶς Ἐρινύες ποὺ βρισκόταν στὸ "Ἴππιο Κολωνό", ἐκεῖ ἐρχόμενος ὁ τυφλὸς Οἰδίπους εὗρε τὸν ποθούμενο θάνατο. Ἐπίσης στὸ δῆμο «Φλύα» ὑπῆρχε μεταξὺ τῶν ἄλλων βωμῶν καὶ ἐκεῖνος πρὸς τιμὴ τῶν "Σεμνῶν θεῶν". 

 

Στὴν Μακεδονία ὑπῆρχαν παρόμοιες θεότητες ποὺ τὶς ὀνόμαζαν Ἀραντίδες. 

Ταυτόχρονα ὅμως οἱ ὑποχθόνιες θεότητες μποροῦν καὶ χάνουν τὸ χαρακτῆρα τῶν ἀμείλικτων καὶ στυγερῶν θεοτήτων. 

Ὅταν οἱ ἄνθρωποι τηροῦν μὲ εὐλάβεια τοὺς Συμπαντικοὺς Νόμους τότε εἶναι ποὺ οἱ Ἐρινύες μεταμορφώνονται σὲ Εὐμενίδες, εὐεργετικὲς θεότητες, ποὺ θεωροῦνταν προστάτιδες τῶν ξένων καὶ τῶν ζητιάνων. 

Ἐπίσης οἱ Εὐμενίδες ἀπομάκρυναν ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο ἢ μιὰ χώρα, τὴν καταστροφή, τὶς ἀρρώστιες, τὸν κίνδυνο, τὴν ξηρασία, τοὺς βλαβεροὺς ἀνέμους καὶ ἔφερναν τὴν εὐφορία, τὴν ὑγεία καὶ τὴν εὐημερία. 

Ὀρφικὸς ὕμνος Ἐρινύων 

«Ἀκοῦστε, θεὲς πάντιμες, ἐρίβρομοι, εὐάστειρες, Τισιφόνη καὶ Ἀλληκτὼ καὶ δία Μέγαιρα. Νυκτέριες, ποὺ ἔχετε στὰ βάθη τὴν οἰκία σας σὲ ἀερόεν ἄντρο, παρὰ τῆς Στυγὸς τὸ ἱερὸ ὕδωρ. 

Πετᾶτε ἀεὶ λυσσήρεις ἐξ αἰτίας τῶν ἀνόσιων βουλῶν τῶν βροτῶν, ἀγέρωχες, ἐπευάζουσες στὶς ἀνάγκες, θηρόπεπλοι, τιμωροί, ἐρισθνέες, βαρυαλγείς, χθόνιες φοβερὲς κόρες του Αἴδου, αἰολόμορφες, ἀέριες, ἀφανεῖς, γρήγορες ὅπως τὰ νοήματα. 

Γιατί οὔτε τοῦ ἡλίου οἱ ταχίες φλόγες, οὔτε τῆς σελήνης καὶ τῆς σοφίας καὶ τῆς ἀρετῆς καὶ τῆς ἐργασίμου θρασύτητος, οὔτε ἡ ἀγαθὴ χάρη τοῦ βίου, οὔτε ἡ περικαλὴς ὕβη, χωρὶς τὴν δικῆς σας εὐμένεια δὲν ἐγείρουν εὐφροσύνες στὸν βίο. Ἐσεῖς ἐπιβλέπεται ἀεὶ τὰ ἄπειρα φύλλα ὅλων τῶν θνητῶν, ἔφοροι τοῦ ὄμματος τῆς Δίκης, ἐσεῖς ποὺ εἶστε ἀεὶ δικάσπολες. 

Ἀλλὰ θεὲς Μοῖρες, ὀφιοπλόκαμες, πολύμορφες, δῶστε μας πραόνοη καὶ μαλακόφρονη δόξα τοῦ βίου.» 

Κλῦτε, θεαὶ πάντιμοι, ἐρίβρομοι, εὐάστειραι, Τισιφόνη τε καὶ Ἀλλὴκτὼ καὶ δῖα Μέγαιρα· νύκτέριαι, μὺχίοις ὑπὸ κὲύθεσιν οἰκί᾽ ἔχουσαι ἄντρωι ἐν ἠερόεντι παρὰ Στὺγὸς ἱερὸν ὕδωρ, οὐχ ὁσίαις βουλαῖσι βροτῶν κεκοτημέναι αἰεί, λύσσήρεις, ἀγέρωχοι, ἐπευάζουσαι ἀνάγκαις, θήρόπεπλοι, τιμωροί, ἐρισθενέες, βαρυαλγεῖς, Ἀίδεω χθόνιαι, φοβεραὶ κόραι, αἰολόμορφοι, ἠέριαι, ἀφανεῖς, ὠκυδρόμοι ὥστε νόημα· οὔτε γὰρ ἠελίου ταχιναὶ φλόγες οὔτε σὲλήνης καὶ σὸφίης ἀρετῆς τε καὶ ἐργασίμου θρὰσύτητος † εὔχαρι οὔτε βίου λιπαρᾶς περικαλλέος ἥβης ὑμῶν χὼρὶς ἐγείρει ἐυφροσύνας βὶότοιο· ἀλλ᾽ αἰεὶ θνητῶν πάντων ἐπ᾽ ἀπείρονα φῦλα ὄμμα Δίκης ἐφορᾶτε, δικασπόλοι αἰὲν ἐοῦσαι. ἀλλά, θεαὶ Μοῖραι, ὀφιοπλόκαμοι, πόλύμορφοι, πρὰΰνοον μετάθεσθε βίου μαλακόφρονα δόξαν. 

Το γὰρ πολύ του ἔρωτος.. γεννᾶ παραφροσύνη καί κατάρες καί κακατάδεσμους. Οἱ κατάρες του ερωτικού πάθους στήν Ἀρχαία Ἑλλάδα

 

             Κατάρες καὶ βουντοῦ στὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα; Κι ὅμως ὑπῆρχαν


Ὁ ἀρχαῖος κόσμος ἦταν γεμᾶτος ἀπὸ μαγικὲς δυνάμεις ποὺ δροῦσαν πρὸς ὅλες τὶς κατευθύνσεις. Οἱ κατάρες ἀνῆκαν στὸ χῶρο τῆς μαγείας. Τὰ μέσα ποὺ χρησιμοποιοῦσαν γιὰ νὰ πραγματοποιήσουν τὶς κατάρες τους...




Τὸ γὰρ πολὺ τοῦ ἔρωτος.. γεννᾶ παραφροσύνη καὶ κατάρες καὶ κατάδεσμους καὶ μαγικὰ εἰδώλια καὶ ἀγαλματίδια πισθάγκωνα δεμένα ἀπὸ ἀρχαιοτάτων χρόνων.
Σὲ μαγικὲς κατάρες μὲ διαχρονικὴ ἐπιβίωση, ἀπὸ τὰ κλασικὰ μέχρι τὰ νεότερα χρόνια, ἦταν ἀφιερωμένη ἡ ἔρευνα ποῦ ἀνακοίνωσε χθές, στὸ τιμητικὸ γιὰ τὸν δάσκαλο Γιῶργο Βελένη συμπόσιο, ἡ μαθήτριά του δρ ἀρχαιολογίας Ὄλγα Δημητρίου.









Πλούσιο θέμα, μὲ ἑκατοντάδες εὑρήματα σὲ ὁλόκληρη τὴ λεκάνη τῆς Μεσογείου, δείγματα μόνον αἰτῶν ἀπό τον ἑλλαδικὸ χῶρο ἀποκάλυψε ἡ ἐρευνήτρια, φωτίζοντας τὴ σκοτεινὴ πλευρά του ἔρωτα


Ἐπικεντρώνονται κυρίως στὰ μαγικὰ κείμενα μὲ κατάρες ποῦ γράφονταν σὲ μολύβδινα πινακίδια. «Ὀνομάζονται κατάδεσμοι, γιατί κατέδεαν, δηλαδὴ ἔδεναν σταθερὰ τὰ θύματά τους», ἐξήγησε ἡ κ. Δημητρίου. Περίπου τὸ 1/4 αὐτῶν εἶναι ἐρωτικοῦ περιεχομένου.



Οἱ κατάρες ἀνῆκαν στὸ χῶρο τῆς μαγείας.
Ὁ ἀρχαῖος κόσμος ἦταν γεμᾶτος ἀπὸ μαγικὲς δυνάμεις ποὺ δροῦσαν πρὸς ὅλες τὶς κατευθύνσεις.
Τὰ μέσα ποὺ χρησιμοποιοῦσαν γιὰ νὰ πραγματοποιήσουν τὶς κατάρες τους... ἦταν οἱ καταπασσαλεύσεις, οἱ κατάδεσμοι καὶ οἱ μαγικοὶ πάπυροι....








Οἱ καταπασσαλεύσεις ἦταν ὁμοιώματα τοῦ θύματος, κατασκευασμένα συνήθως ἀπὸ κερὶ ἢ μόλυβδο. Τὰ ἔδεναν καὶ τὰ τρυποῦσαν μὲ πασσα...





Στόχος τῆς κατάρας ἐδῶ ἦταν ὁ κτηνίατρος Πορτσέλο.


Ἡ κατάρα εἶχε στόχο τὸ θῦμα νὰ χάσει τὴν ψυχὴ ἢ τὰ λογικά του. Στὴ συνέχεια ἔθαβαν τὸ ὁμοιώματα σὲ τάφο, γιατί πίστευαν ὅτι θὰ μετέφερε τὸ μήνυμα στὸν Κάτω Κόσμο. Ἐναλλακτικά, τὰ πέταγαν σὲ πηγάδια ἢ πηγὲς ὥστε νὰ διαιωνιστεῖ ἡ κατάρα...
Στὴν ἀρχαιότητα ὑπῆρχε ἡ ἀντίληψη ὅτι ἡ μαντικὴ δύναμη προερχόταν καὶ ἀπὸ τὸν κόσμο τῶν νεκρῶν. Ἄλλωστε, ἕνα ἀπὸ τὰ σημαντικότερα μαντεῖα τῆς ἀρχαιότητας ἦταν τὸ νεκρομαντεῖο στὸν Ἀχέροντα.


Οἱ κατάδεσμοι


Οἱ κατάδεσμοι ἦταν φύλλα μολύβδου χαραγμένα μὲ μαγικὰ λόγια ἀνορθόγραφα γραμμένα.
Οἱ κατάδεσμοι, συνήθως, ἦταν ἔργο μὴ ἐπαγγελματιῶν. Τάση γιὰ ἐπαγγελματισμὸ ἔχουμε ἀπ τὰ ρωμαϊκὰ χρόνια.


Ἡ χρήση τους ἐκτείνεται ἀπὸ τὸ 500 π.Χ μέχρι τὸ 500 μ.Χ. Οἱ θεοὶ ποὺ ἐπικαλοῦνταν οἱ μάγοι ἦταν οἱ ὑποχθόνιοι..
Ἡ Ἐκάτη, ἡ Περσεφόνη, ἡ Δήμητρα, οἱ Ἐρινύες καθὼς καὶ δαίμονες τοῦ Κάτω Κόσμου. Συνήθως στόχο εἶχαν τοὺς ἀνταγωνιστές.
Οἱ πρωιμότεροι κατάδεσμοι στόχευαν κυρίως σὲ δικαστικὰ θέματα, ἀποτυχία ἀντιδίκων ἢ μαρτύρων καὶ ἐπιρροὴ στὸ ἀποτέλεσμα τῆς δίκης.
Χαρακτηριστικὴ περίπτωση εἶναι ἡ ἑξῆς: «Καταδέω τον Σμινδυρίδην καὶ ὅσους τὸν ὑποστηρίζουν πρὸς τὴν Ἑρμῆ τον Ἐριόνιο καὶ πρὸς τὴν Περσεφόνη καὶ πρὸς τὴ Λήθη.
Καταδέω τὸ νοῦ του, τὴ γλῶσσα του, τὴν ψυχή του καὶ ὅσα κάνει ἐναντίον μου σὲ σχέση μὲ τὴ δίκη ποὺ ὁ Σμινδυρίδης ἔχει ξεκινήσει ἐναντίον μου».
Οἱ μεταγενέστεροι ἀφοροῦσαν κυρίως ἐρωτικὰ θέματα, ὅπως οἱ κατάδεσμοι ποὺ βρέθηκαν στὴν Πέλλα καὶ τὴ Νεμέα.
Χαρακτηριστικὸ παράδειγμα: «Ἀποστρέφω τὴν Εὐβούλη ἀπὸ τὸν Αἰνέα, μακριὰ ἀπὸ τὸ πρόσωπό του, ἀπὸ τὰ μάτια του, ἀπὸ τὸ στόμα του, ἀπὸ τὸ στῆθος του, ἀπὸ τὴν ψυχή του, ἀπὸ ὅλο του τὸ σῶμα ἀποστρέφω την Εὐβούλη ἀπὸ τὸν Αἰνέα». Ἀφοροῦσαν ὅμως καὶ ἀθλητικὰ γεγονότα ὅπως τὴ νίκη σὲ μιὰ ἀρματοδρομία.
Σὲ αὐτὴ τὴν περίπτωση οἱ κατάδεσμοι τοποθετοῦνταν στὴν ἐκκίνηση ἢ στὸ σημεῖο τερματισμοῦ μὲ σκοπὸ νὰ προκαλέσουν ἀτύχημα..







Ὁ κατάδεσμος τῆς Πέλλας εἶναι μιὰ ἐρωτικὴ μαγικὴ ἐπωδὸς ἀπὸ μιὰ γυναῖκα γιὰ νὰ ἐμποδίσει τον ἀγαπημένο της νὰ παντρευτεῖ κάποια ἄλλη....


Ἦτὰν πρακτικὴ γιὰ τὴν ἀναζωπύρωση πάθους ἡ τὴ διακοπὴ τῆς σχέσης. Τοποθετοῦνταν κυρίως σὲ τάφους, πηγάδια, ἱερὰ χθόνιων θεοτήτων καὶ ἀπευθύνονταν στοὺς δαίμονες τοῦ Κάτω Κόσμου.


Στὴν κατηγορία τῆς «ἀνατομικῆς κατάρας» ἀνήκει ὁ ἐρωτικὸς κατάδεσμος τῆς Νεμέας. Ἀντίστοιχος τῆς Ἀττικῆς ἀπὸ τὴν Κλασικὴ περίοδο καταριέται τὸ θῦμα του μέ «...καθημερινῷ πυρετῷ (...) καί (...) στόμα, ὤμους, βραχίονας, στῆθος, στόμαχον, νῶτον, ὑπογάστριον, μηρούς, αἰδεῖον».


Μέλη τοῦ σώματος εἶναι κυρίως ὁ στόχος, «αὐτὰ ποῦ ἐγγυῶνται την ἐπαφὴ μὲ τὸ ἀντικείμενο τοῦ πόθου», ἐξήγησε ἡ κ. Δημητρίου. «Μάτια, αὐτιὰ στόμα ἐγκέφαλος ποῦ βοηθοῦν στὴν αἰσθησιακὴ καὶ πνευματικὴ ἐποχῆ, στόμα, σπλάγχνα καὶ γεννητικὰ ὄργανα ποῦ ἀποτελοῦν προϋπόθεση γιά την ἄμεση ἐρωτικὴ ἐπαφή». Ὁμοιότητες φέρουν καὶ ἀνατομικὲς κατάρες τοῦ 1ου-2ου μ.Χ. αἰῶνα ποῦ βρέθηκαν στὰ Μέγαρα.


. "Ω Ἐκάτη, ξερίζωσε τὴν καρδιὰ τοῦ κλέφτη, ἀρρώστιες νὰ πέσουν πάνω του καὶ τὸ δρεπάνι νὰ τὸν κόψει"...


Ποτισμένη μὲ μπόλικο μῖσος εἶναι μία μεταγενέστερη προτροπὴ γιὰ ἐμπύρετη ἀσθένεια ποῦ ἐπιζητεῖται σὲ ἕναν κατάδεσμο ἀπό την Κῶ τοῦ 4ου μ.Χ. αἰῶνα: «...φλογισθῆ πυρετοῖς ἀγρίοις ἐν κρεβάττω ταλαιπωρίας διὰ πάσης ὥρας καὶ ἡμέρας καὶ νυχτός, τηκόμενος, διαρρέων, ἐκμυαλιζόμενος, ἑως θανατωθῆ», γράφει. Εἶναι ἴσως ἕνα ἀπὸ τὰ μοναδικὰ παραδείγματα ποῦ ζητεῖ τὸν θάνατο.


Στὰ μέρη τοῦ σώματος στοχεύουν καὶ τὰ τρυπημένα εἰδώλια Ὑπάρχει ταύτιση τοῦ θύματος καί του εἰδωλίου; Ἡ συζήτηση εἶναι μεγάλη, ἀπαντᾶ ἡ κ. Δημητρίου.
Προφανῶς ἀναπαριστοῦν κατὰ κάποιον τρόπο τὸ θῦμα, ὅμως δὲν ἀποτελοῦν εἰκονιστικὰ ἀγαλματίδια.
Εἰδώλιο ποῦ βρέθηκε μαζὶ μὲ κατάδεσμο ἀναφερόμενο σὲ γυναικεῖο πρόσωπο στὴν Κάρυστο εἶναι ἀπροσδιορίστου φύλου.


Χειρόγραφα μαρτυροῦν τὴν πρακτικὴ τῆς κατάρας καὶ στοὺς ἑπομένους αἰῶνες ὡς τὶς μέρες μας. «Δήνω τὲς νευρὲς τῶν γονάτων καὶ τὴν βασιλικὴν φλέγαν την κινοῦσαν εἰς ἁμαρτίαν καὶ νὰ μὴν ἠμπορῆ νὰ κινήση...», ἀναφέρει χειρόγραφο τῶν χρόνων μετὰ τὴν Ἁλώση «Διαχρονικά, εἶναι χαρακτηριστικὲς ἡ λεκτικὴ ὠμότητα καὶ ἡ βιαιότητα τῶν συναισθημάτων», ἀνέφερε ἡ κ. Δημητρίου.


«Ὡστόσο ἑρμηνεύονται Δὲν ὑπάρχει ὀργὴ πιὸ φοβερὴ καὶ ἀθεράπευτη ἀπὸ αὐτὴ ποῦ γεννιέται ἀνάμεσα σὲ ἀνθρώπους ποῦ ἔχουν ἐρωτευθεῖ, ἔλεγε ὁ Εὐριπίδης Εἶναι ἡ ἀπολυτότητα τοῦ ἐρωτικοῦ συναισθήματος καὶ τῆς ἀτελοῦς ἀνθρώπινης φύσης ποῦ ἐλπίζει καὶ ἀπαιτεῖ "ὁ νοῦς καὶ ὁ λογισμός της (ἡ του) νὰ εἶναι μόνον διά τα μένα" (Ἰἀτροσόφιον 1799)».


Κατάδεσμοι κατὰ τοῦ κακοῦ


Κάποιοι κατάδεσμοι στρέφονται ρητὰ κατὰ τοῦ κακοῦ καὶ ὅσων τὸ διαπράττουν.
Ὁ συγκεκριμένος βρέθηκε στὴν Ἀρχαία Ἀγορὰ καὶ χρονολογεῖται στὸν 1ο μὲ 2ο αἰῶνα μ.Χ. «Καταγράφω .καὶ καταθέτω στὸν Πλούτωνα, στὶς Μοῖρες, στὴν Περσεφόνη, στὶς Ἐρινύες καὶ σὲ κάθε κακὸ ὀν... Καταθέτω ἐναντίον ἐκείνων ποὺ ἔκλεψαν ἀπὸ τὴν οἰκία μου ἀπὸ τὴν ὁδὸ ποὺ ὀνομάζεται Ἀχελώου, καὶ οἱ ὁποῖοι ἔκλεψαν ἁλυσίδα, στρώματα τρία, ἀραβικὸ κόμι, σύνεργα, λιναρόλαδο, μαστίχη, πιπέρι καὶ πικραμύγδαλο.
Καταθέτω ἐναντίονόσών εἶδαν τὴν κλοπὴ καὶ ἀρνοῦνται νὰ τὸ ποῦν.
Καταθέτω ἐναντίον ὅλων ἐκείνων ποὺ δέχτηκαν τὰ κλοπιμαῖα ποὺ ἀναφέρονται στὴν καταγραφή. Ἐσύ, δέ, δέσποινα Ἐκάτη οὐρανία...ξερίζωσε τὴν καρδιὰ ἐκείνου ἢ ἐκείνων ποὺ ἔκλεψαν τὰ πράγματα ποὺ ἀναφέρονται στὴν καταγραφὴ καί ...κάμε παιδιὰ νὰ μὴν ἀναστήσουν, ἀλλὰ χαμὸς καὶ ἀρρώστια νὰ πέσει ἐπάνω του ἢ ἐπάνω τους. Ὡς ἐπόπτης, σὺ (Ἐκάτη), τὸ τὸ χάλκινο δρεπάνι στρέψε ἐνάντιά τους, νὰ τοὺς πετσοκόψει»....




Κατάδεσμοι γιὰ νὰ προκαλέσουν κακό...


Ὁ ἀρχαιότερος κατάδεσμος βρέθηκε στὴ Σικελία τέλη τοῦ 6ου αἰῶνα, ἀλλὰ πολλοὶ βρέθηκαν στὴν Ἀττικὴ καὶ κυρίως στὴν Ἀρχαία Ἀγορά....


Οἱ μολύβδινοι κατάδεσμοι (ὁ μόλυβδος σχετίζεται μὲ τὸν Κρόνο) εἶναι δείγματα μαύρης μαγείας καὶ εἶναι γιὰ κακό. Ἀντίθετα, τὰ φυλαχτὰ εἶχαν ὡς σκοπὸ τὴ βοήθεια ἢ τὴν προστασία....
Ἔχουμε λίγα δείγματα μόνο ἀπ΄ τὴ Φθιώτιδα καὶ τὴν Ἀμοργό....





Ὁ κόσμος τῶν μορφωμένων καταδίκαζε τὴ μαγεία Ὅσο κι ἂν ὁ ἁπλὸς λαὸς στὴν Ἀρχαία Ἀθήνα ἐφάρμοζε τὴ μαγεία στὴν καθημερινή του ζωή, οἱ μορφωμένοι τῆς ἐποχῆς τὴν καταδίκαζαν ἀνοιχτά....



Πήλινο ὁμοίωμα γυναίκας ποὺ χρησιμοποιήθηκε σὲ ἐρωτικὴ μαγεία, μὲ καρφιὰ σὲ διάφορα ὄργανά του σώματός της. (Μουσεῖο Λούβρου)...




Ὁ Ἱπποκράτης δὲν διαχώριζε τοὺς μάγους ἀπὸ τοὺς ἀγύρτες τῆς ἐποχῆς ποὺ ξεγελοῦσαν τὸν κόσμο. Ὁ Πλάτωνας θεωροῦσε τοὺς μάγους "μίασμα" καὶ ὅριζε καὶ ποινὴ φυλάκισης....


Στὶς περιπτώσεις μαύρης μαγείας ποὺ μποροῦσαν νὰ προκαλέσουν ἀκόμα καὶ θάνατο, θεωροῦσε ὅτι ἔπρεπε νὰ ἐπιβληθεῖ ἡ θανατικὴ ποινὴ ἀφοῦ ἦταν πλέον ἔγκλημα κατὰ ζωῆς....


Γενικότερα οἱ "μυημένοι" μάγοι ἀνῆκαν κυρίως στὰ λαϊκὰ στρώματα καὶ οἱ πρακτικές τους, ὅσο καὶ ἂν μερικοὶ τὶς πίστευαν, εἶχαν πολλὰ στοιχεῖα ἐξαπάτησης μὲ στόχο τὸ κέρδος....

Το γὰρ πολύ του ἔρωτος.. γεννᾶ παραφροσύνη καί κατάρες καί κακατάδεσμους. Οἱ κατάρες του ερωτικού πάθους στήν Ἀρχαία Ἑλλάδα

 

             Κατάρες καὶ βουντοῦ στὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα; Κι ὅμως ὑπῆρχαν


Ὁ ἀρχαῖος κόσμος ἦταν γεμᾶτος ἀπὸ μαγικὲς δυνάμεις ποὺ δροῦσαν πρὸς ὅλες τὶς κατευθύνσεις. Οἱ κατάρες ἀνῆκαν στὸ χῶρο τῆς μαγείας. Τὰ μέσα ποὺ χρησιμοποιοῦσαν γιὰ νὰ πραγματοποιήσουν τὶς κατάρες τους...

Διαβάστε το ολόκληρο εδώ

 

«Οἱ Βισάλτες καὶ ἡ περιοχή τῆς Βισαλτίας στὴν ἀρχαιότητα»

ΒΙΣΑΛΤΕΣ

Οἱ Βισάλτες ἦταν ἀρχαῖος λαός της ἀνατολίτικής Μακεδονίας, ποὺ ἔζησε στὰ δυτικά του ποταμοῦ Στρυμόνα, Θρακικής καταγωγῆς. Ὁ Ἡρόδοτος ἀναφέρει γιὰ την περιοχή «Εἴη δέ Παιονίη ἐπὶ τῷ Στρυμόνι ποταμῷ πεπολισσμένη» (Ἡροδ Υ,13).

Η  Συνεχεία  ΕΔΩ 

«Οἱ Βισάλτες καὶ ἡ περιοχή τῆς Βισαλτίας στὴν ἀρχαιότητα»

 ΒΙΣΑΛΤΕΣ

Οἱ Βισάλτες ἦταν ἀρχαῖος λαός της ἀνατολίτικής Μακεδονίας, ποὺ ἔζησε στὰ δυτικά του ποταμοῦ Στρυμόνα, Θρακικής καταγωγῆς. Ὁ Ἡρόδοτος ἀναφέρει γιὰ την περιοχή «Εἴη δέ Παιονίη ἐπὶ τῷ Στρυμόνι ποταμῷ πεπολισσμένη» (Ἡροδ Υ,13).

Ὁ Βισάλτης ἦταν γιὸς του Ἥλιου καὶ της Γῆς, ἀπὸ τον ὁποῖο πῆρε καὶ το ὄνομα της ἡ χώρα. Πατέρας της Θεοφανώς, ἡ ὁποία με μορφή προβάτου, συνέλαβε ἀπὸ τον Ποσειδῶνα, ποὺ καὶ αὐτὸς εἶχε πάρει μορφή κριαριοῦ, τον κριό ποὺ ἔδωσε το χρυσόμαλλο δέρας τῶν Ἀργοναυτῶν. Γι’ αὐτό ἡ Θεοφανώ λέγεται καὶ Βισαλτίς.

Ὁ λαός αὐτὸς, ἐκτὸς ἀπὸ τον Ἡρόδοτο, ἀναφέρεται καὶ ἀπὸ τον Θουκυδίδη, τον Διόδωρο, τον Πλίνιο καὶ τον Πλούταρχο.

                                             Amazon

Ἡ ἀρχαία Βισαλτία ἀνῆκε στὸ χῶρο της ἀρχαίας Μακεδονίας, μεταξύ του ὄρους Βερτίσκος ποὺ ἦταν το δυτικό της σύνορο, καὶ του Στρυμόνα καὶ της Κερκινίτιδος λίμνης, ποὺ ἦταν το ἀνατολικό. Βρίσκεται, δηλαδή, στὸ γεωγραφικό χῶρο ποὺ περιλαμβάνεται σήμερα ἡ περιοχή της Νιγρίτας καὶ του Σοχοῦ.

Το 490 π.Χ., κατά την ἐκστρατεία τῶν Περσῶν ἐναντίον της Ἑλλάδος, ὁ βασιλιάς της Βισαλτίας μὴ θέλοντας ν’ ἀκολουθήσει τους βαρβάρους, ἔφυγε στὴ Ροδόπη, στοὺς δὲ γιοὺς του ἀπαγόρευσε νὰ ἐκστρατεύουν κατά της Ἑλλάδος στὸ πλευρό των Ἀσιατῶν ἐπιδρομέων. Αὐτοί ὅμως δὲν ἄκουσαν την συμβουλή του πατέρα τους, καὶ ἀκολούθησαν τους βαρβάρους.

‘Ὅταν μετά τὴ φυγή τῶν Περσῶν ὁ βασιλιάς ἐπανῆλθε καὶ βρῆκε τους γιοὺς του σώους καὶ ἀβλαβεῖς, αὐτοτυφλώθηκε.

Ἀπὸ το 479 π.Χ. ἡ Βισαλτία κατακτήθηκε ἀπὸ τον Ἀλέξανδρο τον Α’. Ἀργότερα ὁ Περικλῆς ἔστειλε 1000 Ἀθηναίους ἀποίκους, οἱ ὁποῖοι συνέβαλαν πολύ στὸν ἐκπολιτισμό των Βισαλτῶν. Στὴ μάχη της Πύδνας το 168 π.Χ., στὴν ὁποία κρίθηκε ἡ τύχη της Μακεδονίας, οἱ Βισάλτες πολέμησαν στὸ πλευρό του Περσέα.

Τόσο πολύ διακρίθηκαν γιὰ την ἀνδρεία τους, ὥστε ὁ Περσέας μετά την ἡττᾶ του, τότε μόνο ἀπελπίστηκε τελείως, ὅταν τον ἐγκατέλειψαν καὶ οἱ “ἀνδρεῖοι Βισάλτες”.

Ἡ ἐπαρχία αὐτή, ἄν καὶ εἶχε μικρή ἐκτάσει κατά την ἀρχαιότητα, ἐν τούτοις περιεῖχε πολλές πόλεις, οἱ ὁποῖες συχνά μνημονεύονται ἀπὸ τους ἀρχαίους συγγραφεῖς: ἡ Ἄργιλος, το Κερδύλιο, ἡ Βισαλτία, πρωτεύουσα της χώρας, οἱ Καλλίτεραι, ἡ ὀρεσκία, ἡ Εὐπορία, ἡ Βέργα καὶ ἡ ‘Ὄσσα.

Η πιὸ ἐπίσημη ἀπὸ τις παραπάνω πόλεις ἦταν ἡ Ἄργιλος, ποὺ σύμφωνα με τὴ μαρτυρία τῶν ἀρχαίων κτίσθηκε ἀπὸ τους Θρᾶκες, τους πρώτους κατοίκους της χώρας, σε χρόνο ἄγνωστο, ἀποικίστηκε ὅμως ἀπὸ τους Ἀνδρίους συγχρόνως με τα Στάγειρα της Χαλκιδικής, γύρω στὰ μέσα της 7ης ἑκατονταετηρίδας.

Μετά τὴ φυγή τῶν Θρακῶν καὶ τον ἀποικισμό τῶν Ἀνδρίων, ἡ Ἄργιλος ποὺ εἶχε παραμείνει ἐλεύθερη καὶ αὐτόνομη ἀπὸ το 655π.Χ. μέχρι την ἐκστρατεία του Ξέρξη (480 π.Χ.), ὑπέκυψε καὶ αὐτή στὸ κράτος του. Μετά ἀπὸ την ἡττᾶ καὶ τὴ φυγή του συμπεριλήφθηκε στὶς συμμαχικές πόλεις της Ἀθήνας.

Ἀργότερα ὅμως, ἀποστάτησε ἀπὸ τους Ἀθηναίους καὶ διευκόλυνε το στρατηγό των Λακεδαιμονίων νὰ καταλάβει την Ἀμφίπολη. Ἀργίλιος ἦταν ὁ ἄντρας ποὺ πρόδωσε τον Παυσανία στοὺς Σπαρτιᾶτες, ὁ ὁποῖος ὅταν στάλθηκε σὰν γραμματοκομιστής στὸν Ἀρτάβαζο ἀποσφράγισε τις ἐπιστολές καὶ κατήγγειλε την προδοσία στοὺς Ἐφόρους.

Οἱ Βισάλτες ἦταν Θρᾶκες στὴν καταγωγή.

Εἶχαν ἀνεπτυγμένη την θρησκευτικότητα, δημιούργησαν θρησκευτικές ἰδέες καὶ ἦταν ἐργατικοί, πρᾶγμα ποὺ μαρτυρεῖται ἀπὸ τον πλοῦτο ποὺ ἀπέκτησαν.

Εἶχαν, ἐπίσης, ἀνεπτυγμένη την ἀγάπη τους πρὸς τὴ πατρίδα. Παρόλα αὐτὰ, ἦταν εἰρηνικός λαός.

Ὅμως, ὅπως ὅλοι οἱ Θρᾶκες, δὲν εἶχαν συναίσθηση της κοινωνικότητας καὶ της κρατικῆς ἑνότητας, ἔτσι ὥστε το κράτος τους νὰ ἔχει τὴ δύναμη νὰ ἐπιβιώσει καὶ νὰ ἀντισταθεῖ στοὺς ποικίλους ἐχθρούς της περιοχῆς καὶ κυρίως τους Μακεδόνες.

Το πολίτευμα της περιοχῆς ἦταν ἡ Βασιλεία καὶ ὁ βασιλιάς ἦταν ὁ ἀπόλυτος δεσπότης.

Οἱ βασιλεῖς ἦταν φορεῖς της ὑπέρτατης ἐξουσίας καὶ συμπεριφέρονταν πρὸς τους ὑπηκόους τους χωρίς νὰ δίνουν σε κανένα συλλογικό ὄργανο λόγο των πράξεων τους καὶ μάλιστα, οἱ πράξεις τους εἶχαν τὴ σφραγῖδα της ἀγριότητας.

Ἀργότερα ὅταν ὑποτάχθηκαν στοὺς Μακεδόνες (479 π.Χ.) διατήρησαν την αὐτονομία τους ἀπὸ τον ἴδιο το βασιλιά. Μόνο το 342π.Χ. καταργεῖται ἡ αὐτονομία τῶν λαῶν της Θράκης.

Δύο εἶναι οἱ κεντρικοί πόλοι γύρω ἀπὸ τους ὁποίους στρέφεται ἡ ζωή των Βισαλτῶν καὶ ἡ προσπάθειά

τους πρὸς την πρόοδο καὶ την πολιτιστική ἀνάπτυξη.

Ὁ Στρυμόνας ποὺ λατρευόταν ὡς θεός, θεωροῦνταν θεϊκό δῶρο καὶ το λίκνο των Μαινάδων το Παγγαίω, ἀποτελεῖ το κέντρο της αἰνιγματικῆς λατρείας του Διονύσου. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα ποὺ συνέθεταν το χρῶμα της κοινωνικῆς ζωῆς τῶν Βισαλτών, ἦταν ὅτι παρεῖχαν ἐλευθερία στὶς γυναῖκες πρὶν ἀπὸ το γάμο, ἐνῶ ἀπαιτοῦσαν πίστη ἀπὸ αὐτὲς ὅταν τις παντρεύονταν.

Ἐκτὸς ἀπὸ αὐτό, εἶχαν τὴ συνήθεια νὰ πουλοῦν ὡς δούλους τα παιδιά τους καὶ νὰ ἐξαγοράζουν τις γυναῖκες τους με πολλά χρήματα ἀπὸ τους γονεῖς τους.

Χρησιμοποιοῦσαν πολύ τον οἶνο ποὺ ἦταν το ἱερὸ ποτό του θεοῦ Διονύσου. Καλλιεργοῦσαν τα ἀμπέλια καὶ τα δημητριακά ἐνῶ ἀσχολοῦνταν με την κτηνοτροφία, την ὑλοτομία καθώς καὶ την ἐξόρυξη χρυσοῦ καὶ ἀργύρου ἀπὸ τα ὀρυχεῖα, ποὺ τους ἔκανε πολύ πλούσιους. Πολύ διαδεδομένη ἦταν καὶ η καλλιέργεια της ἐλιᾶς.

                                            amazon

Γιόρταζαν οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες την Πρωτοχρονιά;Ἕνα ἐρώτημα ποῦ ἡ ἀπάντηση του ἔχει σίγουρα ἐνδιαφέρον

Πρέπει κατ’ ἀρχὰς νὰ εἰπωθεῖ ὅτι οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες δὲν φαίνεται νὰ γιόρταζαν την Πρωτοχρονιά.
Γι’ αὐτούς μεγαλύτερη σημασία εἶχε ἡ ἀρχὴ κάθε μῆνα ποῦ ὀνομαζόταν νουμηνία.

Στήν Ἀθήνα, ὡστόσο, μία ἐπιγραφική μαρτυρία μας πληροφορεῖ γιὰ μία θρησκευτική τελετή ποῦ γινόταν στὴν ἀρχὴ του νέου ἔτους ἢ, σωστότερα, την τελευταία ἡμέρα του ἀπερχομένου, ἀφοροῦσε ὅμως περιορισμένο ἀριθμὸ ἀτόμων.

Ἐπρόκειτο γιὰ μία θυσία τῶν ἀπερχόμενων ἀξιωματούχων στὸν Δία Σωτῆρα καὶ την Ἀθηνᾶ Σωτῆρα καὶ ἀπέβλεπε στὴν ἐξασφάλιση της εὔνοιας τῶν θεῶν αὐτῶν γιὰ τὴ νέα χρονιά.

Μόλις στὰ ρωμαϊκά χρόνια καὶ κάτω ἀπὸ την ἐπίδραση της ἴδιας της Ρώμης ἄρχισέ ὁ ἑορτασμός της Πρωτοχρονιάς, ὁ ὁποῖος ἐπεκτάθηκε σε ὅλη την ἐπικράτεια της ρωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, ἑπομένως καὶ στὸν ἑλληνικό χῶρο.

Ἦταν ὁ Ἰούλιος Καίσαρας ποῦ το 46 π.Χ. καθιέρωσε την 1η Ἰανουαρίου ὡς ἀρχὴ του ἔτους, κάτι ποῦ ἔκτοτε γνώρισε εὐρεῖα διάδοση στὴ Δύση με λιγοστές καὶ περιορισμένες τοπικά καὶ χρονικά ἐξαιρέσεις, ὅπως π.χ. στὴν ἐποχῆ του Καρόλου του Μεγάλου (ὁ τελευταῖος ἐπειδή συνέβη νὰ ἀνεβεῖ στὸν θρόνο τα Χριστούγεννα του 800 μ.Χ. ὅρισε γιὰ την ἐπικράτειά του ὥς ἀρχὴ του χρόνου τις 25 Δεκεμβρίου.)

Στὸν Ἰούλιο Καίσαρα καὶ στὶς γνώσεις του περίφημου ἀστρονόμου ἀπὸ την Ἀλεξάνδρεια Σωσιγένη, τὴ συνδρομή του ὁποίου εἶχε ζητήσει, ὀφείλουμε καὶ την προσαρμογή του ἔτους στὴ διάρκεια της περιστροφῆς της Γῆς γύρω ἀπὸ τον Ἥλιο. Η σειρά των μηνῶν ποῦ ἰσχύουν σήμερα, ἡ διάρκεια καὶ οἱ ὀνομασίες τους ὀφείλονται ἐν πολλοῖς στὴ διορατικότητα του ρωμαίου στρατηλάτη καὶ πολιτικοῦ.

Στήν ἀρχαία Ἑλλάδα το ἔτος το ἀποτελοῦσαν δώδεκα σεληνιακοί μῆνες, οἱ ὁποῖοι εἶχαν συνήθως 29 καὶ 30 ἡμέρες ἐναλλάξ (πρόκειται για τους «κοίλους» καὶ «πλήρεις» μῆνες, ἀντίστοιχα, τῶν Ἀρχαίων). Τα ὅρια κάθε μῆνα τα σηματοδοτοῦσε ἡ ἐμφάνιση δύο νέων φεγγαριῶν, ἑπομένως ἡ διάρκειά του ἦταν περίπου 29 ½ ἡμέρες.


Ὡστόσο ἡ καθιέρωση ἑνὸς ἔτους 354 ἡμερῶν δημιουργοῦσε πρόβλημα καὶ, ἄν δέν λαμβάνονταν μέτρα, συνεχῶς θὰ διογκωνόταν, ἀφοῦ ἕνα ἡλιακό ἔτος ἔχει 365 ἥμερες.

Γιὰ νὰ ἐκμηδενίσουν τὴ διαφορά αὐτὴ πρόσθεταν κατά διαστήματα, συνήθως ἀνὰ διετία, ἕναν ἐμβόλιμο μῆνα διάρκειας περίπου 22-23 ἡμερῶν. Πιθανότατα οἱ Ἕλληνες χρησιμοποίησαν ἡμερολογιακό ἔτος 12 μηνῶν περίπου τον 8ο αἱ. π.Χ., ἀφοῦ μνεία της ὕπαρξής του ἐντοπίζεται στὸν Ἡσίοδο, ἄν καὶ ὁρισμένοι ἀμφισβητοῦν την ἀξία της μαρτυρίας αὐτῆς.

Πρέπει ἐπίσης νὰ ἀναφέρουμε ὅτι ἡ σχέση ἀνάμεσα στὸ ἡμερολογιακό ἔτος καὶ στὶς γιορτές ἦταν γιὰ τους Ἕλληνες στενή, ὅπως ἀποδεικνύεται ἀπὸ το ὅτι τα ὀνόματα τῶν περισσοτέρων μηνῶν τους προέρχονταν ἀπὸ ὀνομασίες γιορτῶν ποῦ τελοῦνταν κατά τους μῆνες αὐτούς.

Οἱ γιορτές αὐτὲς σπάνια σχετίζονται με ἐπεισόδια ἀπὸ τὴ ζωή τῶν ἴδιων τῶν θεῶν (παράδειγμα ὁ μήνας Γαμηλιώνας (Ἰανουάριος), κατά τον ὁποῖο γιορταζόταν ὁ ἱερὸς γάμος του Δία καὶ της Ἤρας, οἱ ἀνθρώπινοι γάμοι θεωροῦνταν ἐπανάληψη του γάμου αὐτοῦ) καὶ συνήθως ἔχουν νὰ κάνουν με τις ἀγροτικές ἀσχολίες ποῦ ἐλάμβαναν χώρα κατά το ἀντίστοιχο χρονικό διάστημα καὶ με τις ὁποῖες ὁ ἄνθρωπος ἐξασφάλιζε τὴ σοδειά του συνεπῶς καὶ την ὕπαρξη καὶ διαιώνισή του.

Το ὅτι σε ἀρκετὰ μέρη του ἀρχαίου ἑλληνικοῦ κόσμου τα ὀνόματα τῶν μηνῶν δὲν σχετίζονται με τις γιορτές των σημαντικότερων θεῶν τους ἀλλὰ συνήθως με αὐτὲς του Ἀπόλλωνα σημαίνει ὅτι στὴν καθιέρωσή τους πρέπει νὰ ἔχει συμβάλει ἀποφασιστικά ἕνα ἱερὸ του θεοῦ αὐτοῦ με πανελλήνια ἀποδοχὴ, ὅπως ἀποδεδειγμένα ἦταν αὐτὸ στοὺς Δελφούς.

Στὸν πίνακα ποῦ ἀκολουθεῖ ἀναλύεται το ἀρχαιοελληνικό ἡμερολόγιο, το ὁποῖο διαφοροποιοῦνταν σε κάθε πόλη:

Οι μήνες και οι αντιστοιχίες τους με τους σημερινούς αναφέρονται παρακάτω:
Εκατομβαίων (30 ημέρες) 16 Ιουλίου – 15 Αυγούστου

Μεταγειτνιών (29 ημέρες) 16 Αυγούστου – 15 Σεπτεμβρίου

Βοηοδρομιών (30 ημέρες) 16 Σεπτεμβρίου – 15 Οκτωβρίου

Πυανεψιών (29 ημέρες) 16 Οκτωβρίου – 15 Νοεμβρίου

Μαιμακτηριών (30 ημέρες) 16 Νοεμβρίου – 15 Δεκεμβρίου

Ποσειδεών (29 ημέρες) 16 Δεκεμβρίου – 15 Ιανουαρίου
                                                                                                                 Γαμηλιών (30 ημέρες) 16 Ιανουαρίου – 15 Φεβρουαρίου

Ανθεστηριών (29 ημέρες) 16 Φεβρουαρίου – 15 Μαρτίου

Ελαφηβολιών (30 ημέρες) 16 Μαρτίου – 15 Απριλίου

Μουνιχιών (29 ημέρες) 16 Απριλίου – 15 Μαϊου

Θαργηλιών (30 ημέρες) 16 Μαϊου – 15 Ιουνίου

Σκιροφοριών (29 ημέρες) 16 Ιουνίου – 15 Ιουλίου

Ἡλιούγεννα – Ἡ ἑορτὴ τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων! Πῶς μετατράπηκαν σε Χριστούγεννα....

Ἰχνηλατῶνται την ἱστορικότητα της ἑορτῆς ἀνακαλύπτου με
ἐνδιαφέροντα στοιχεῖα ποῦ ἀφοροῦν την ἡμερομηνία της ἑορτῆς,
ἀλλὰ καὶ συσχετίσεις με συνήθειες στὸν ἀρχαῖο κόσμο.
Ἀναζητῶντας την ἀκριβῆ ἡμερομηνία γενέσεως του
Ἰησοῦ ἀνακαλύπτουμε ὅτι ἀφ' ἑνός στὴν καινή Διαθήκη

δὲν γίνεται ἀναφορὰ γιὰ την ἑορτὴ Χριστουγέννων

καὶ ἀφ' ἑτέρου ὅτι κανείς ἀπὸ τους Ἀποστόλους δὲν τήρησε
την 25η Δεκεμβρίου ὡς γενέθλια ἡμέρα του.
Στὴν πραγματικότητα δὲν γνωρίζουμε πότε ἀκριβῶς γεννήθηκε
ὁ Ἰησοῦς Χριστός, (ὑπολογίζεται πῶς γεννήθηκε
μεταξύ του 6 - 2 π. X.) Ὑπάρχουν ὅμως ἐνδείξεις ποὺ συνηγοροῦν
στὴν Φθινοπωρινή γέννηση του, καὶ ὄχι στὴν χειμερινή.
Το ἐδάφιο ἀπὸ το Εὐαγγέλιο του Λουκά παραδείγματος
χάριν ἀναφέρει:

«Οἱ ποιμένες ἦσαν κατά το αὐτὸ μέρος διανυκτερεύοντες ἕν τοῖς ἀγροῖς, καὶ φυλάττοντες

 φύλακας της νυκτός ἐπὶ το ποίμνιον αὐτῶν» (2: 8). Ἡ φράση αὐτὴ ἔρχεται σε ἀντίθεση 

με τις πρακτικές τῶν βοσκῶν καθώς τον χειμῶνα λόγῳ του ψύχους οἱ ποιμένες

 δὲν διανυκτερεύουν στοὺς ἀγροὺς. Αὐτὸ μας ὁδηγεῖ στὸ συμπέρασμα ὅτι ἡ γέννηση 

του Ἰησοῦ δὲν ἔγινε το Δεκέμβριο ἀλλὰ το Φθινόπωρο ἐφόσον τα κοπάδια

 δὲν ἦταν στὶς στάνες. Γνωρίζουμε ἐπίσης ὅτι ἡ γέννηση συνέπεσε, με την

 ἀπογραφή, ποῦ συνήθως γινόταν μετά την συγκομιδή, κατά τις ἀρχὲς Ὀκτωβρίου.

Ὁ Εὐαγγελιστής Ἰωάννης ἐπίσης συσχετίζει την γέννηση του Ἰησοῦ Χριστοῦ με τη

ν ἑορτὴ της «Σκηνοπηγίας», ἡ ὁποία γινόταν τον Ὀκτώβρη.

Στὴν Ἁγία Γραφή γενέθλιες καὶ ὀνομαστικές ἑορτὲς δὲν συνιστοῦνται.

 Στὴν πραγματικότητα τα Χριστούγεννα δὲν συμπεριλαμβάνοντα στὶς ἀρχαῖες γιορτές

 της Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας, καὶ μάλιστα ἡ τήρηση τῶν γενεθλίων καταδικάζονταν 

σὰν ἕνα ἀρχαῖο Ἑλληνικό "εἰδωλολατρικό" ἔθιμο ἀπεχθὲς στοὺς Χριστιανούς.

 Ἡμέρα μνήμης τῶν ἁγίων καὶ μαρτύρων ὅριζαν αὐτὴ τοῦ θανάτου. Ἡ Καθολική 

Ἐγκυκλοπαίδεια ἀναφέρει σχετικά : «Τα Χριστούγεννα δὲν ἦταν ἀνάμεσα στὶ

ς πρῶτες ἑορτὲς της Ἐκκλησίας. Ὁ Εἰρηναῖος καὶ ὁ Τερτυλλιανός την παραλείπουν

 ἀπὸ τους καταλόγους τῶν ἑορτῶν» Ἔτσι Τα Χριστούγεννα ὡς ἑορτὴ τῶν γενεθλίων του

 δὲν γιορτάζονταν τα πρῶτα 300 χρόνια. Ἡ καθιέρωση της 25ης Δεκεμβρίου ὡς ἡμέρα τῶν

 Χριστουγέννων ἔγινε στὴ Ρώμη ἀπὸ τον Πάπα Ἰούλιο τον Α, τον 4ο μ.χ. αἰῶνα, μετά

 ἀπὸ ἔρευνα ποὺ ἔγινε στὰ ἀρχεῖα της Ρώμης γιὰ την χρονιά ἐπὶ Αὐγούστου ὑπογραφῇς,

 καὶ κατόπιν ὑπολογισμῶν βάση τῶν Εὐαγγελίων. Ἕνα στοιχεῖο ποὺ λήφθηκε ὑπόψιν εἶναι 

το ἡ φράση ἀπὸ το κατ’ Ἰωάννη γ’30«Ἐκεῖνον δεῖ αὐξάνειν, ἐμὲ ἐλατούσθαι»

Στήν πραγματικότητα ὅμως αὐτὸ συνέβη διότι ἡ συγκεκριμένη ἡμερομηνία συνέπεφτε 

με τις ἀρχαῖες ἑορτὲς του Χειμερινοῦ Ἡλιοστασίου καὶ την «Ἐπιστροφή» του Ἡλίου. 

Ἔκτοτε ὁ Χριστός ὄφειλε νὰ εἶναι ὁ Ἥλιος ὁ δίδων το φῶς εἰς τον κόσμο. Πρὶν ἑορταζόταν 

στὶς 6 Ἰανουαρίου μαζί με τὴ βάπτιση του Ἰησοῦ (Θεοφάνεια). Ἀργότερα το ἔθιμο 

πιθανολογεῖται ὅτι μεταφέρθηκε στὴν Ἀνατολὴ, πιθανόν ἀπὸ τον Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό

 το 378-381 περίπου μ.Χ. Ὁ Ἰωάννης Χρυσόστομος (345-407 μ.Χ.) σε ὁμιλία του γιὰ τὴ 

γέννηση του Χριστοῦ, ἀναφέρει ὅτι εἶχε ἀρχίσει στὴν Ἀντιόχεια νὰ γιορτάζονται τα 

Χριστούγεννα στὶς 25 Δεκεμβρίου. Το σίγουρο εἶναι ὅτι την ἐποχῆ του Ἰουστινιανοῦ, τον

 6ο αἰῶνα, ὁ ἑορτασμός των Χριστουγέννων στὶς 25 Δεκεμβρίου εἶχε ἐξαπλωθεῖ σχεδόν

 σε ὅλη την Ἀνατολὴ.

Τι ἑόρταζαν οἱ Ἀρχαῖοι Ἕλληνες την περίοδο των Χριστουγέννων;

Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες κατά την χειμερινή τροπή του ἥλιου γιόρταζαν την γέννηση

 του Διονύσου. Ὁ Διόνυσος ἀποκαλοῦταν «σωτήρ» καὶ θεῖο «βρέφος», το ὁποῖο 

γεννήθηκε ἀπὸ την παρθένο Σέμελη. Ἦταν ὁ καλός «Ποιμήν», του ὁποίου οἱ ἱερεῖς 

κρατοῦν την ποιμενική ράβδο, ὅπως συνέβαινε καὶ με τον Ὄσιρη. Τον χειμῶνα θρηνοῦσαν 

το σκοτωμό του Διονύσου ἀπὸ τους Τιτᾶνες, ἀλλὰ στὶς 30 Δεκεμβρίου ἑόρταζαν την 

ἀναγέννησή του. Οἱ γυναῖκες-ἱέρειες ἀνέβαιναν στὴν κορυφή του ἱεροῦ βουνοῦ καὶ

 κρατῶντας ἕνα νεογέννητο βρέφος φώναζαν «ὁ Διόνυσος ξαναγεννήθηκε. 

Ὁ Διόνυσος ζεῖ» , ἐνῶ σε ἐπιγραφή ἀφιερωμένη στὸν Διόνυσο ἀναγράφεται:

«Ἐγὼ εἶμαι ποὺ σε προστατεύω καὶ σε ὁδηγῶ, ἐγὼ εἶμαι το 'Ἄλφα καὶ το Ὠμέγα».

Αὐτή ἡ ἀρχαία Ἑλληνική γιορτή, εἶχε ἐπίσης ταυτιστεῖ καὶ με
την γιορτή του Ἡλίου, τον ὁποῖο οἱ ἀρχαῖοι λαοί εἶχαν
θεοποιήσει. Συγκεκριμένα στοὺς Ἕλληνες, εἶχε ταυτιστεῖ με τὸν
Φωτοφόρο Ἀπόλλωνα τοῦ Ἡλίου, ὁ ὁποῖος ἀπεικονιζόταν πάνω
στὸ ἱπταμένῳ ἅρμα του νὰ μοιράζει το φῶς τοῦ Ἡλίου. Οἱ ἀρχαῖοι
λαοί ἀναπαριστοῦσαν την κίνηση του ἥλιου με την ζωή ἑνός
ἀνθρώπου ποῦ γεννιόταν κατά την χειμερινή τροπή του ἥλιου ποῦ
μεγάλωνε βαθμιαία καθώς αὐξάνονταν καὶ οἱ ὧρες ποῦ ὁ
ἥλιος φωταγωγοῦσε την Γῆ, καὶ πέθαινε ἡ ἀνασταίνονταν τον
Μάρτιο την ἡμέρα της Ἐαρινῆς Ἰσημερίας, συμβολίζοντας με
αὐτὸν τον τρόπο την ἀναγέννηση του φυτικοῦ βασιλείου μέσα
ἀπὸ την μήτρα της Γῆς. Το χειμερινό Ἡλιοστάσιο 22-25 Δεκεμβρίου
σημαίνει την ἀρχὴ του χειμῶνα, καὶ ὁ Ἥλιος ἀρχίζει βαθμιαία νὰ
αὐξάνει την ἡμέρα ἑως ὅτου ἐξισωθεῖ με την νύχτα, κατά την
Ἴση-μερία τον Μάρτιο. Τότε ο Ἥλιος νικᾶ το σκοτάδι, καὶ ἔρχεται
ἡ ἄνοιξη, ἡ ἐποχῆ της ἀναγέννησης γιὰ την φύση.

Ἡ ἑορτὴ αὐτὴ πέρασε καὶ στὴν ἀρχαία Ρώμη με τις δημοφιλεῖς
γιορτές των Σατουρνάλιων, πρὸς τιμήν του Κρόνου τον Δεκέμβριο
ἀλλὰ καὶ της θεάς Δήμητρας, γι΄ αὐτὸ καὶ ἔκαναν θυσίες χοίρων
γιὰ την εὐφορία της γῆς . Τα Σατουρνάλια ἦταν ἀπὸ τις σημαντικότερες
καὶ ὀνομάζονταν: « DIES INVICTI SOLIS », δηλαδή
«Ἡμέρα του ἀήττητου ἥλιου». Μία γιορτή ποὺ φυσικά την
εἶχαν πάρει ἀπὸ την γιορτή του Φωτοφόρου Ἀπόλλωνα - Ἡλίου!


Στήν ἀρχαία Ρώμη, ἡ ἑορτὴ ἄρχιζε στὶς 17 Δεκεμβρίου καὶ
διαρκοῦσε ἑπτὰ ἡμέρες. Στήν ἑορτὴ αὐτὴ ἀντάλλασσαν δῶρα,
συνήθως λαμπάδες καὶ στὰ παιδία ἔδιναν πήλινες κούκλας καὶ
γλυκά σε σχῆμα βρέφους γιὰ νὰ θυμίζουν το Κρόνο, ποῦ τρώει τα
παιδιά του. Σταδιακά λοιπόν τα γενέθλια του θεοῦ Ἥλιου μετατράπηκαν
σε γενέθλια του Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Θά πρέπει ἐπίσης νὰ σημειωθεῖ
ὅτι οἱ «ἐθνικοί» ἀποκαλοῦσαν την Πρώτη Ἡμέρα της βδομάδας
Ἡμέρα του θεοῦ-Κυρίου Ήλιου, ὁρολογία την ὁποία ἀργότερα
χρησιμοποίησαν καὶ οἱ ἐκκλησιαστικοί Πατέρες γιὰ λόγους
σκοπιμότητας ἴσως. Κάτι ποὺ διασώζεται ἑως σήμερα στὰ
Ἀγγλικά ὥς SUN-DAY, στὰ Γερμανικά SONN-TAG.

Ὁ Ἰουστίνος ὁ μάρτυς (114-165 μ.Χ.) γράφει στῆ 2η ἀπολογία του γιὰ τον Ἰησοῦ 

«...σταυρώθηκε, πρὶν το Σάββατο, 

ΠΟΥ ΗΤΑΝ Η ΗΜΕΡΑ ΤΟΥ "ΚΡΟΝΟΥ"       καὶ την ἑπόμενη ἡμέρα ΠΟΥ ἩΤΑΝ 

Ἡ ἩΜΕΡΑ ΤΟΥ (θεοῦ) "ἩΛΙΟΥ" καὶ ἡ ὁποία μετονομάσθηκε σε ΚΥΡΙΑΚΗ, 

ἀναστήθηκε καὶ ἐμφανίσθηκε στοὺς μαθητές Του...»

Οἱ Αἰγύπτιοι στὶς 25 Δεκεμβρίου ἑόρταζαν την γέννηση του θεοῦ - ἥλιου Ὄσιρη. 

Μετά την δολοφονία του ἕνα δένδρο ξεφύτρωσε στὸ ὁποῖο ὁ Ἴσις,σε κάθε ἐπέτειο

 της γέννησης του στὶς 25 Δεκεμβρίου, ἄφηνε δῶρα γύρω ἀπὸ το δένδρο. Οἱ Βαβυλῶνιοι,

 καὶ οἱ Φοίνικες ὀνόμαζαν το θεό-ἥλιο Βαάλ , οἱ Πέρσες λάτρευαν τη γέννηση του 

Ἀήττητου-ἥλιου καὶ θεοῦ Μίθρα Βασιλιά, ἐνῶ οἱ Βραχμᾶνοι στὴν γέννηση του ψάλλουν:

 «Ἐγέρσου ὦ βασιλιά του κόσμου, ἔλα σε μας ἀπὸ τις σκηνές σου».

Ἐκτὸς ὅμως της ἡμέρας της γέννησης καὶ πολλές ἀπὸ τις παραδόσεις ποὺ συνδέονται με τα 

Χριστούγεννα (ἀνταλλαγῆ δώρων, στολισμοί, κάλαντα, Χριστουγεννιάτικο δέντρο κλπ.) 

ἔχουν τις ρίζες τους σε παλαιότερες θρησκεῖες. Πιὸ συγκεκριμένα τα κάλαντα!
Πίσω ἀπὸ τα κάλαντα κρύβεται ἕνα ἀρχαῖο Ἑλληνικό ἔθιμο με το ὄνομα Εἰρεσιώνη, ποῦ 

ἀναφέρεται ἤδη ἀπὸ τον Ὅμηρο, ὁ ὁποῖος εὑρισκόμενος στὴν Σάμο, σκάρωσε διάφορα 

τραγούδια τα ὁποία μαζί με μία ὁμάδα παιδιῶν τα τραγουδοῦσαν στὰ σπίτια των πλουσίων

 εὐχόμενοι πλοῦτο, χαρά καὶ εἰρήνη. Συμβόλιζε την εὐφορία καὶ γονιμότητα της γῆς

 καὶ ἑορτάζονταν δύο φορές το χρόνο, μία την ἄνοιξη με σκοπό την παράκληση 

τῶν ἀνθρώπων πρὸς τους θεούς κυρίως του Ἀπόλλωνος-ἥλιου καὶ τῶν Ὡρῶν γιὰ προστασία 

της σποράς καὶ μία το φθινόπωρο, γιὰ νὰ τους εὐχαριστήσουν γιὰ την συγκομιδή τῶν καρπῶν.

 Ταυτόχρονα με τις εὐχαριστίες πρὸς τους θεούς, ἔδιναν εὐχές καὶ στοὺς συνανθρώπους.

Τα παιδιά γύριζαν ἀπὸ σπίτι σε σπίτι, κρατῶντας ἐλιᾶς ἡ δάφνης στολισμένα με μαλλί 

(σύμβολο ὑγείας καὶ ὀμορφιᾶς) καὶ καρπούς κάθε λογῆς, τραγουδῶντας γιὰ καλύτερη 

τύχη καὶ γονιμότητα της γῆς. Πολλά ἀπὸ τα παιδιά ἔφεραν τον κλάδο σπίτι τους καὶ τον

 κρεμοῦσαν στὴν πόρτα ὁποῦ ἔμενε ὅλο το ἔτος.(κάτι πού συνηθίζουμε νὰ κάνουμε

 σήμερα την Πρωτομαγιά).

Ἕνα πολύ ἐνδιαφέρον ἄρθρο του Ἀποστόλου Ἀρβανιτόπουλου, σχετικό με τα ἔθιμα του 

χριστουγεννιάτικου δέντρου καὶ τῶν καλάνδων, μας σώζει ὁ Φίλιππος Βρετάκος στὸ βιβλίο

 του "Οἱ δώδεκα μῆνες του ἔτους καὶ αἵ κυριώτεραι ἀορταί τῶν". Σε αὐτὸ το βιβλίο του

 ὁ Φίλιππος Βρετάκος μας λέει:
"Το χριστουγεννιάτικον δένδρον συμβολίζει την αἰωνιότητα της ζωῆς, διότι δὲν γηράσκει 

καὶ δὲν χάνει, ἑπομένως, την νεότητά του. Το δένδρον ὅμως τῶν Χριστουγέννων δὲν το 

εὑρίσκω, ἐγὼ τουλάχιστον, ὡς ξενικήν συνήθειαν, ὡς νομίζεται γενικῶς, ἀλλ' ἐν μέρει ὡς 

ἀρχαίαν ἑλληνικήν. Εἶναι, δηλαδή, ὑπολείμματα της περιφήμου "εἰρεσιώνης", καὶ της 

"ἱκετηρίας" τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων, καὶ μάλιστα τῶν ἀρχαίων Ἀθηναίων. Ἦσαν δὲ ἡ μὲν

 Ἱκετηρία κλάδος ἐλαίας, ἀπὸ του ὁποίου ἐκρέμων ποκάρια μαλλιοῦ, καὶ ἔφερον αὐτὸν

 ὅσοι ἤθελον νὰ ἱκετεύσουν τὸν Θεόν ὁμαδικῶς, διὰ την ἀπαλλαγήν του τόπου ἀπὸ δεινοῦ 

τινός κακοῦ, π.χ. ἀπὸ νοσήματος, πανώλους, χολέρας ἡ ὁμοίου. Ὡς ἐπὶ το πολύ, ὅμως, 

ἐβάσταζε την Ἱκετηρίαν ἄνθρωπος, ὁ ὁποῖος ἤθελε νὰ τεθῆ ὑπὸ την προστασίαν θεοῦ καὶ 

της ἀνωτέρας ἀρχῆς, γιὰ νὰ προβῆ εἷς ἀποκαλύψεις ἐναντίον ἰσχυρῶν ἀνθρώπων ἡ ἀρχόντων." 

("Κληρονομία του ἀρχαίου κόσμου", ἐφημερίς "Ἔθνος", 31 Δεκεμ.1937)

Το χριστουγεννιάτικο δέντρο ἐμφανίστηκε γιὰ πρώτη φορά στὴ Γερμανία στὸ τέλος του 16ου, 

ἀλλὰ ἑως τις ἀρχὲς του 19ου αἰῶνα δὲν ἦταν διαδεδομένο εὐρέως - τοποθετοῦνταν μόνο στὶς 

ἐκκλησίες. Το δέντρο ὥς Χριστιανικό σύμβολο, συμβολίζει την εὐτυχία ποὺ κρύβει γιὰ τον 

ἄνθρωπο ἡ γέννηση του Χριστοῦ. Σταδιακά το δένδρο ἄρχισε νὰ γεμίζει με διάφορα χρήσιμα 

εἴδη- κυρίως φαγώσιμα κι ἀργότερα ροῦχα κι ἀλλὰ εἴδη καθημερινῆς χρήσης, (κάτι ποὺ γινόταν 

στοὺς ἀρχαίους Ἑλληνικούς ναούς) συμβολίζοντας την προσφορά των Θείων Δώρων.

 Στὴν σύγχρονη Ἑλλάδα το ἔθιμο το εἰσήγαγαν οἱ Βαυαροί με τον στολισμό στὰ ἀνάκτορα του

 Ὄθωνα το 1833. Μετά τον το Β’ παγκόσμιο πόλεμο το δέντρο με τις πολύχρωμες μπάλες

 μπῆκε σε ὅλα τα ἑλληνικά σπίτια.

Φυσικά μεγάλη ἐντύπωση προκαλεῖ καὶ το μυθολογικό γεγονός του "Ἅγιο Βασίλη" με το 

ἕλκηθρο του ποῦ το κινοῦν οἱ ἱπτάμενοι τάρανδοι. Οὔτε αὐτὸ ὅπως καταλαβαίνετε, 

δὲν θὰ μποροῦσε νὰ μὴν παρθεῖ ἀπὸ την Ἀρχαία Ἑλλάδα. Ὅπως ἀναφέραμε πιὸ πρίν , 

τον μῆνα Δεκέμβριο, οἱ Ἕλληνες γιόρταζαν τον Διόνυσο ἀλλὰ καὶ τον Φωτοφόρο 

Ἀπόλλωνα- Ἡλίου παριστάνοντας τον πάνω στὸ ἱπτάμενο ἅρμα του, νὰ μοιράζει το φῶς.

 Το ἅρμα ἔγινε ἕλκηθρο, τα ἄλογα ἔγιναν τάρανδοι καὶ το "δῶρο" του φωτός ποὺ μοίραζε

 στοὺς ἀνθρώπους ...ἔγινε κυριολεκτικά "μοίρασμα δώρων".

Τέλος το κόψιμο της βασιλόπιτας Ἀποτελεῖ ἐξελίξη του Ἀρχαῖο Ἑλληνικοῦ ἐθίμου του 

ἐορταστικοῦ ἄρτου, τον ὁποῖο οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες πρόσφεραν στοὺς θεούς σε μεγάλες

 ἀγροτικές γιορτές, ὅπως τα Θαλύσια καὶ τα Θεσμοφόρια.