Εἶναι γνωστό ὅτι διάφορες αποκριάτικες ἐκδηλώσεις ποῦ γίνονται αὐτή την ἐποχῆ σε πολλά μέρη σχετίζονται, ἄλλοτε περισσότερο καί ἄλλοτε λιγότερο, με πανάρχαια θρησκευτικά δρώμενα ποῦ ἀνάγονται στήν ἀρχαιότητα Τις συναντοῦμε, π.χ., στὴ θρησκεία των Βαβυλωνίων, των Αἰγυπτίων, των Ἑλλήνων, των Ρωμαίων, ὅπως καί σε λαούς πρωτόγονους καί λιγότερο πολιτισμένους. Κύρια γνωρίσματά τους εἶναι οἱ μεταμφιέσεις των συμμετεχόντων σε αὐτές ποῦ καλύπτουν τα πρόσωπά τους με μάσκες, συνήθως δύσμορφες, οἱ θορυβώδεις χοροί με τραγούδια καί αἰσχρολογίες, ἡ οἰνοποσία κ.ά.
Ὁρισμένοι λαοί εἶχαν ἐνσωματώσει τέτοια στοιχεῖα σε τελετουργίες σχετικές με την ἔναρξη της νέας χρονιᾶς ἀποβλέποντας στό νὰ εἶναι εὐνοϊκή γι' αὐτούς Ἄλλοι πάλι τα συμπεριέλαβαν σε τελετές σχετικές με την ἄνοιξη καὶ προσδοκοῦσαν νὰ πετύχουν μ' αὐτά πλούσια σοδειά καὶ καλά γεννήματα. Πρωτόγονες κοινωνίες τα συσχέτιζαν με ποικίλες μαγικές δοξασίες. Ἀπὸ τις γιορτές της Ἑλληνορωμαϊκῆς ἀρχαιότητας ἀρκετές εἶναι αὐτές ποῦ παρουσιάζουν ὁμοιότητες με σύγχρονες ἀποκριάτικες ἐκδηλώσεις, ὅπως π.χ. διάφορες γιορτές του Διονύσου, τα Σατουρνάλια, τα Βακχανάλια, τα Λουπερκάλια, οἱ Καλένδες.
Θὰ ἀναφερθῶ στὰ Λουπερκάλια, γιὰ τα ὁποία ὁ Ν. Πολίτης πίστευε ὅτι παρουσιάζουν τις περισσότερες ὁμοιότητες Ἐπρόκειτο γιὰ μία γιορτή ποῦ σχετικά γρήγορα ἔχασε τον θρησκευτικό της χαρακτῆρα καὶ μεταμορφώθηκε σε μία καθαρά λαϊκή διασκέδαση ποῦ ἱκανοποιοῦσε καὶ τα δεισιδαιμονικά ἔνστικτα των πιστῶν της. Το ὄνομα τους το ὀφείλουν στόν θεό Λούπερκο, ἕναν θηριόμορφο εὐεργετικό δαίμονα της βλάστησης καὶ της εὐγονίας, ἰδιαίτερα ἀγαπητό σε ἀγρότες καὶ βοσκούς.
Τον λάτρευαν σε μία σπηλιά στίς ὑπώρειες του Παλατινού λόφου στὴ Ρώμη ὅπου, σύμφωνα με την παράδοση, μία λύκαινα εἶχε θηλάσει τους μυθικούς δίδυμους ἱδρυτές της πόλης Ρέμο καὶ Ρωμύλο. Τα Λουπερκάλια μεταξύ ἄλλων περιελάμβαναν θυσία, κυρίως με κατσίκια καὶ κριάρια, κοινή συνεστίαση ὅλων των μελῶν του
σωματείου ποῦ ἦταν ἐπιφορτισμένο με τή λατρεία του θεοῦ (Λούπερκοι), καθώς καὶ ὁδοιπορία των τελευταίων στοὺς δρόμους της Ρώμης.
Ξεκινοῦσαν ἀπό τή σπηλιά του θεοῦ τους καὶ κατέληγαν πάλι σ' αὐτήν ἔχοντας διασχίσει διάφορα τμήματα της πόλης, ἀπό τα ὁποία, σύμφωνα με την παράδοση, εἶχαν περάσει καὶ οἱ μυθικοί δίδυμοι ἱδρυτές της. Οἱ Λούπερκοι ἔτρεχαν γυμνοί φορῶντας μόνο το δέρμα των θυσιασθέντων θυμάτων τους καὶ ἔχοντας στό κεφάλι τους ἕνα στεφάνι.
Κρατῶντας μαστίγια καμωμένα ἀπό λουριά ποῦ εἶχαν κοπεῖ ἀπό τα δέρματα των ζώων ποῦ εἶχαν προσφέρει στόν θεό τους, κτυποῦσαν καθ' ὁδόν ὅσους συναντοῦσαν καὶ κυρίως γυναῖκες Προτιμοῦσαν τους γλουτούς τους, ἀφοῦ πίστευαν ὅτι με τον τρόπο αὐτόν τις καθιστοῦσαν γόνιμες μητέρες. Η ὅλη γιορτή εἶχε φτάσει σε ἀκρότητες, πρᾶγμα ποῦ ἀνάγκασε τον Αὔγουστο νὰ πάρει μέτρα. Ἀπαγόρευσε τή συμμετοχή σ' αὐτή παιδιῶν καὶ ἐφήβων, ἐνῶ ἡ πομπή των Λουπέρκων ὑποχρεωτικά ἔπρεπε νὰ συνοδεύεται ἀπό σῶμα ἱππέων ποῦ ἐπέβλεπε ὥστε τα τυχόν ἔκτροπα νὰ μήν ξεπερνοῦν κάποια ὅρια
Ἐν κατακλεῖδι τα Λουπερκάλια ἦταν μία γιορτή ἀγροτική καὶ ποιμενική ποῦ ἀποσκοπούσαμε νὰ συνδράμει στὴν εὐφορία της γῆς καὶ στὴ γονιμότητα των ἀνθρώπων καὶ των ζώων, ἐνῶ συγχρόνως βοηθοῦσε καὶ στὴν κάθαρση της πόλης. Ἔχοντας βαθιές ρίζες καὶ ἀπήχηση στίς λαϊκές μᾶζες συνέχισε νὰ εἶναι ἀγαπητή καὶ μετά την ἐπικράτηση του χριστιανισμοῦ ἀκόμη καὶ ἀνάμεσα σε πιστούς του Ναζωραίου!
Σίγουρα εἶναι ἀξιοθαύμαστο το πώς τέτοια πανάρχαια δρώμενα ἀπέζησαν ὥς τις μέρες μας ἀκόμη καὶ σε λαούς με ὑψηλό πολιτισμικό ἐπίπεδο Πολύ περισσότερο μάλιστα ἀφοῦ οἱ θρησκεῖες ποῦ ἐπικράτησαν, ὅπως π.χ. ὁ χριστιανισμός, προσπάθησαν με κάθε μέσο νὰ ἐξαφανίσουν τις «εἰδωλολατρικές» αὐτές τελετές. Κάτι ποῦ τελικά δέν ἔγινε κατορθωτό. Ἔτη Δύση μάλιστα ἔχουμε περιπτώσεις ποῦ ἡ ἐπίσημη Ἐκκλησία ἐνίσχυσε, συνέδραμε καὶ συμμετεῖχε ἐνεργά σε τέτοιες ἐκδηλώσεις, προκειμένου νὰ εὐθυγραμμιστεῖ με τή λαϊκή θέληση καὶ νὰ ἐξυπηρετήσει σκοπιμότητες! Ἐπέζησαν ἔτσι τα ἔθιμά αὐτά ἐπειδὴ εἶναι βαθιά ριζωμένα στὴν ἀνθρώπινη φύση.
Πρόκειται γιὰ γιορτές ποῦ ἀρχικὰ
ἀποσκοποῦσαν στὴ διαιώνιση της ἴδιας της ζωῆς, ἐνῶ ἀργότερα περιεβλήθησαν καὶ με κοινωνικά ὁράματα Τα Saturnalia π.χ., μία γιορτή με ἀνάλογες ἐκδηλώσεις, ἦταν ἀφιερωμένη στόν θεό Saturnus, τον ἀντίστοιχο του Ἑλληνικοῦ Κρόνου, τον θεό του χρυσοῦ αἰῶνα, στὴ διάρκεια του ὁποίου δέν ὑπῆρχε ταξική διαφοροποίηση, δέν ὑπῆρχαν δοῦλοι, δέν ὑπῆρχε ἀτομική ἰδιοκτησία Ἔτσι καὶ στὴ γιορτή του, ποῦ ἔφτασε νὰ διαρκεῖ ἀκόμη καὶ ἑπτά ὁλόκληρες μέρες, ἐπικρατοῦσε πραγματική ἰσότητα
Το πανάρχαιο σύμβολο του σταυροῦ στὴν Κνωσό το 1600 π.Χ.
Ἀναρωτηθήκατε ποτέ γιατί ἡ ἑλληνική σημαία φέρει ἰσοσκελή σταυρό καὶ ὄχι τον ἀνισοσκελή χριστιανικό;
Ἡ πιθανότερη ἀπάντηση εἶναι ὅτι οἱ κατασκευαστές του ἐθνικοῦ σύμβολου... πρέπει νὰ γνώριζαν περισσότερα ἀπὸ ὅτι νομίζαμε!
Ὁ ἰσοσκελής σταυρός ἦταν ἀνέκαθεν ἱερὸ σύμβολο τῶν θαλασσοπόρων Ἑλλήνων, μιᾶς καὶ συμβόλιζε τα τέσσερα σημεῖα του ὁρίζοντα.
Οἱ θαλασσοκράτορες Κρῆτες ἀλλὰ καὶ γενικότερα ἡ θαλασσινοί Ἕλληνες με τα ἀναρίθμητα νησιά καὶ τα ποντοπόρα ταξίδια τους, ὄφειλαν νὰ γνωρίζουν στοιχεῖα προσανατολισμοῦ με κάθε δυνατή λεπτομέρεια
Ὅταν οἱ Γάλλοι σκότωναν Ἕλληνες γιὰ την Ἀφροδίτη της Μήλου - Πάνω ἀπὸ 200 ἔπεσαν νεκροί Πολλοί ἀπὸ ἐμᾶς ἔχουμε ἐπισκεφθεῖ το Μουσεῖο του Λούβρου στὸ Παρίσι, καὶ ἔχουμε θαυμάσει τον τεράστιο καλλιτεχνικό πλοῦτο ποῦ φυλάσσεται σ΄αὐτό το Μουσεῖο.
Ἕνα ἀπὸ τα πιὸ σημαντικά ἔργα τέχνης, ποῦ ἡ διεύθυνση του Μουσείου προβάλλει με ἰδιαίτερο καμάρι, εἶναι το μαρμάρινο ἄγαλμα της Ἀφροδίτης της Μήλου, ἕνα ἔργο ποῦ δὲν ἔχει με ἀκρίβεια προσδιοριστεῖ ἀπὸ ποῖον καλλιτέχνης ἔχει φιλοτεχνηθεῖ.
Το ἄγαλμα βρέθηκε το 1820 στὴ κατεχόμενη ἀπὸ την Ὀθωμανική Αὐτοκρατορία Μῆλο.
Αὐτὸ ποῦ δὲν εἶναι εὐρέως γνωστό εἶναι ὅτι το ἄγαλμα πουλήθηκε ἀπὸ τους Τούρκους στοὺς Γάλλους καὶ οἱ Γάλλοι γιὰ νὰ το φυγαδεύσουν στὸ Παρίσι μετά την ἀγορὰ του, το φόρτωσαν σε ἕνα καράβι. Ὅταν οἱ Ἕλληνες της Μήλου πληροφορήθηκαν ὅτι το ἄγαλμα θὰ ἔφευγε ἀπὸ το νησί, ξεσηκώθηκαν γιὰ νὰ ἀποτρέψουν τὴ φυγή του, κι' αὐτὸ, γιατί το θεωροῦσαν μέρος του Πολιτισμοῦ τους. Τέτοια ἦταν ἡ ἀντίδραση ποῦ οἱ Γάλλοι πυροβόλησαν καὶ σκότωσαν μερικούς Ἕλληνες.
Ὅταν τελικά το ἄγαλμα φορτώθηκε στὸ πλοῖο, ὁδηγήθηκε πρῶτα στὸν Πειραιᾶ πρὶν ταξιδέψει γιὰ τὴ Γαλλία. Κάποιοι ἀπὸ τους 'Ἕλληνες της Μήλου πῆγαν στὸν Πειραιᾶ γιὰ νὰ σταματήσουν την ἁρπαγῆ του ἀγάλματος.
Ὅπως γράφει ὁ Ἕλληνας στοργικός Δημήτρης Φωτιάδης στὴν ἐξάτομη «Ἱστορία της Ἑλληνικῆς Ἐπανάστασης του 1821»: Στὸν Πειραιᾶ ὅταν μαθεύτηκε το γεγονός μαζεύτηκαν στὴν προκυμαία πάνω ἀπὸ χίλιοι ἄνθρωποι ποῦ προσπαθοῦσαν νὰ ματαιώσουν την ἁρπαγῆ του ἀγάλματος. Τέτοια ἦταν ἡ ἀντίδραση, ποῦ συγκρουστήκαν με το γαλλικό πλήρωμα του πλοίου καὶ τα τουρκικά στρατεύματα. Το ἀποτέλεσμα ἦταν τραγικό. Πάνω ἀπὸ 200 Ἕλληνες πέσανε νεκροί καὶ τελικά το ἄγαλμα της Ἀφροδίτης της Μήλου φυγαδεύτηκε στὴ Γαλλία. (μάλιστα λέγεται ὅτι το ἕνα χέρι του ἀγάλματος μέσα στὴ δίνη της συμπλοκῆς ἔπεσε στὴ θάλασσα καὶ χάθηκε).
Αὐτοί λοιπόν οἱ «ἀμόρφωτοι» Ἕλληνες ψαρᾶδες καὶ ἀγρότες δώσανε τὴ μάχη της ἀξιοπρέπειας δίνοντας ἀκόμα καὶ τὴ ζωή τους γιὰ νὰ ὑπερασπιστοῦν το Πολιτισμό τους.
Μπορεῖ νὰ μὴν ἦταν μορφωμένοι, μπορεῖ νὰ μὴν γνώριζαν ἀπὸ Τέχνη ὅμως ἔνιωθαν βαθειά μέσα τους ὅτι το ἄγαλμα αὐτὸ ἦταν μέρος της ἱστορίας τους, μέρος της Πολιτιστικῆς τους παρακαταθήκης ποὺ τους εἶχαν ἀφήσει οἱ πρόγονοι τους.
Αὐτὴ ἡ τραγική ἱστορία ἐπιμελῶς παρασιωπάτε γιὰ εὐνόητους λόγους. Ἔτσι ἄν κάποια στιγμή ἐπισκεφθεῖτε το Μουσεῖο του Λούβρου καὶ θαυμάσετε την Ἀφροδίτη της Μήλου, θυμηθεῖτε ὅτι καὶ σ΄αὐτή την περίπτωση οἱ κυρίαρχες δυνάμεις της ἐποχῆς ἐκείνης ἁρπάξαν αὐτὸ το θαυμάσιο ἄγαλμα ποὺ οἱ Ἕλληνες το πότισαν με αἷμα.
Ὁ Σελινούντας, ὅπως εἶναι γνωστόν, ἦταν μία σημαντική ἀρχαία ἑλληνική πόλη της νοτιοδυτικής Σικελίας. Ἦταν ἀποικία τῶν Ὑβλαῖων Μεγάρων. Ἱδρύθηκε το 628 π.Χ. καὶ γνώρισε μεγάλη ἀκμὴ στοὺς 6ο καὶ 5ο αἵ. π.Χ. Καταστράφηκε το 409 π.Χ. ἀπὸ τους Καρχηδόνιους, ἀλλὰ ξαναχτίστηκε το 408 π.Χ. ἀπὸ τον Ἐρμοκράτη καὶ καταστράφηκε τελειωτικά το 250 π.Χ. ἀπὸ τον Ἀννίβα.
Στά ἐρείπια της πόλης, ὅπως γράφει ἡ ἐγκυκλοπαίδεια «Μαλλιάρης- παιδεία», βρέθηκαν ὀκτὼ σπουδαῖοι ἀρχαῖοι ναοί. Ἐπειδὴ δὲν εἶναι γνωστό ποιά θεότητα λατρευόταν στοὺς περισσότερους, χαρακτηρίζονται, γιὰ διάκριση, με γράμματα του λατινικοῦ ἀλφαβήτου. Η ὁμάδα τῶν ναῶν Α, Β, C, D, εἶναι του 6ου αἵ. π.Χ., ἑνῶ ὁ ναός Ε καὶ ἡ ὁμάδα τῶν τριῶν ναῶν ἀνατολικά της πόλης (F, G, H) εἶναι μεταγενέστεροι. Σε ὅλους σχεδόν διατηρεῖται ὁ τύπος του μεγάρου, με κλειστό πρόδομο καὶ προσθήκη δεύτερης κιονοστοιχίας στὴν ἀνατολική πλευρά.
Ὁ ἐπιβλητικός περίπτερος ναός C στὴν ἀκρόπολη του Σελινοῦντα οἰκοδομήθηκε το 550-540 π.Χ. Ἔχει 108 κίονες ἀραιά τοποθετημένους σε ἕξι σειρές καὶ σχῆμα μακρόστενο. Οἱ ἀρχαϊκές μετόπες του ἀπεικονίζουν τον Ἡρακλῆ με τους Κέκροπες, τον Περσέα νὰ σκοτώνει τὴ Μέδουσα κ.ά. Ὁ γιγαντιαῖος δίπτερος δωρικός ναός G του Ἀπόλλωνα εἶναι ὁ μεγαλύτερος σε διαστάσεις ναός της Μεγάλης Ἑλλάδας, μετά το ναό του Ἀκράγαντα. Οἱ διαστάσεις του εἶναι 50,07x110,12 μ., ἐνῶ το ὕψος των κιόνων του 14,7 μ. Χτίστηκε το 520-470 π.Χ. Διαθέτει ὀπισθόδομο καὶ πρόναο, ὁ ὁποῖος στολίζεται με πρόστυλο ἀπὸ τέσσερις κίονες στὴν πρόσοψη καὶ ἀπὸ ἕνα δεξιά καὶ ἀριστερά ἀνάμεσα σε αὐτούς καὶ τις παραστάδες. Κοντά στὴ νεκρόπολη του Σελινοῦντα βρέθηκαν τάφοι, ἐπιγραφές καὶ τα ἐρείπια του ἀρχαιότατου ναοῦ της Μαλοφόρας Δήμητρας.
Γιὰ νὰ δοῦμε μία ἐνδιαφέρουσα πληροφορία ποὺ μας δίνει το Πανεπιστήμιο του Καίμπριτζ μέσα στὴν «Ἱστορία της Ἀρχαίας Ἑλλάδας»:
«Σε κάθε περίπτωση, ἡ οἰκοδόμηση τῶν ναῶν ἦταν ἐκείνη ποὺ ἀντιπροσώπευε τὴ μεγαλύτερη πρόκληση καὶ ἐπίσπευσε τὴ μεγαλύτερη ἀλλαγῆ, κι ἄς μὴν ὑποτιμοῦμε το γεγονός ὅτι τα χρηματικά ποσά ἦταν πολύ ὑψηλὰ. Η μοναδική περίπτωση πού γνωρίζουμε το κόστος ἀνέγερσης ἑνὸς ναοῦ στὸ τέλος της ἀρχαϊκῆς περιόδου εἶναι τα 300 τάλαντα τα ὁποία οἱ κάτοικοι τῶν Δελφῶν συγκέντρωσαν με κόπο ἀπὸ τον ἑλληνικό κόσμο γιὰ νὰ κατασκευάσουν τους ναούς τῶν Ἀλκμεωνιδῶν (Ηρόδ. Β', 180.1 και Ε', 62). Το ποσό αὐτὸ μας δίνει μία τάξη μεγέθους ποὺ μπορεῖ νὰ ἀφορᾶ καὶ το Ὀλύμπιο (ἡ Ὀλυμπιεῖο) στὴν Ἀθήνα ἡ το Ἀπολλώνιο στὸν Σελινοῦντα.»
Ποιητής γύρω στὸ 400 π.Χ. Καλλιέργησε τὴ χορική λυρική ποίηση καὶ νίκησε με ἕναν διθύραμβο το 402 στὴν Ἀθήνα. Μας σώθηκαν ἀποσπάσματα ἀπὸ τους διθυράμβους του ποὺ εἶχαν τους τίτλους 'Ἀργῶ, 'Ἀσκληπιός, Ὑμέναιος'. Tὰ ποιήματά του ἦταν ἀπὸ τα ἀναγνώσματα του Μ. Ἀλεξάνδρου· στὸ ὕφος καὶ τὴ δομή θύμιζαν τα ποιήματα του Τιμόθεου του Μιλήσιου. Ὁ Ἀριστόξενος ὁ Ταραντίνος ἔγραψε βιογραφία του Τελεστή.
Θυμίζουμε εδώ ότι:
Ἀπὸ τους Βίους του Ἀριστόξενου του Ταραντίνου μας σώθηκαν ἀποσπάσματα γιὰ τον Πυθαγόρα, τον Ἀρχύτα τον Ταραντίνο, τον Σωκράτη, τον Πλάτωνα (με κακόβουλους σαρκαστικούς ὑπαινιγμούς σε βάρος του Ἀριστοτέλη) καὶ τον Τελεστή τον Σελινούντιο.
Ἕξι Ἀρχαῖοι Ἕλληνες φιλόσοφοι καὶ διανοητές κλήθηκαν στὸ Συμπόσιο του Πλάτωνα νὰ ἐκφράσουν την ἄποψη τους γιὰ το θεό Ἔρωτα καὶ τον ἔρωτα σὰν κατάσταση καὶ συναίσθημα στὴν ἐποχῆ τους.
.
Ὁ θεός του ἔρωτα κατά τους Ἀρχαίους Φιλοσόφους
Ὁ θεός Ἔρωτας εἶναι ὁ πρῶτος θεός ποὺ φανερώθηκε στὴν ἱστορική πορεία του ἀνθρώπινου γένους, εἰπέ ὁ Φαῖδρος, ἐπικαλούμενος τον Ἡσίοδο: «μετά το Χάος, δύο τούτῳ γενέσθαι, Γῆν τε καὶ Ἔρωτα». Ὄχι μόνον ὁ πρεσβύτερος, ἀλλὰ κι ὁ πιὸ μεγάλος καὶ θαυμαστός:
Γιατί μέγας καὶ θαυμαστός; Ἐπειδή την ὀμορφιά καὶ την ποιότητα της ζωῆς τίποτε ἄλλο δὲν μπορεῖ νὰ ἐξασφαλίσει, οὔτε η συγγένεια, οὔτε τα δημόσια ἀξιώματα, οὔτε ὁ πλοῦτος, ὅπως ὁ ἔρωτας. Καὶ τοῦτο, γιατί αὐτὸς, καὶ μόνον αὐτὸς, μας κάνει νὰ ντρεπόμαστε γιὰ τ” ἄσχημα καὶ μας παρακινεῖ, φιλοτιμῶντας μας, γιὰ τα ὡραία:
«Δὲν εἶναι ἕνας καὶ μοναδικός ὁ ἔρωτας», του ἀντιπαρατήρησε ὁ Παυσανίας. «Εἶναι δύο: ὁ πάνδημος καὶ ὁ οὐράνιος. Γι” αὐτὸ πρέπει νὰ διευκρινίζουμε κάθε φορά, σε ποιόν ἀπὸ τους δύο ἀναφερόμαστε.»
Ἄξιος ἐγκωμιασμοῦ εἶναι ὁ οὐράνιος, ἐκεῖνος δηλαδή ὁ ἔρωτας ποῦ παρακινεῖ τους ἀνθρώπους νὰ ἐρωτεύονται με ὄμορφό καὶ καλλιεργημένο τρόπο. Ο ἔρωτας της πάνδημης Ἀφροδίτης ἁρπάζει ὁτιδήποτε κι ἄν τύχει στὸ δρόμο του. Εἶναι ὁ ἔρωτας τὠν φαύλων, ποὺ ποθοῦν μόνο τα σώματα, δίχως νὰ νοιάζονται γιὰ την ψυχή τους καὶ γιὰ την ὀμορφιά της συμπεριφοράς:
Ἀκολούθησε ὁ Ἀριστοφάνης καὶ ἀναφέρθηκε σ” ἕνα χαριτωμένο παραμύθι. Εἶπε δηλαδή πῶς ὁ θεός κάποτε ἀποφάσισε νὰ τιμωρήσει τους ἀνθρώπους γιὰ την ἀλαζονεία τους.
Στὰ μακρινά ἐκεῖνα χρόνια ἡ ἀνθρώπινη μορφή ἦταν διπλή, σε σύγκριση με αὐτὴν ποὺ ξέρουμε. Τιμωρῶντας τους ἀνθρώπους ἐκείνης της ἐποχῆς, ὁ θεός τους χώρισε ἐγκάρσια σε δύο, ἔτσι ὅπως εἶναι πιὰ γνωστή ἡ μορφή μας. Κι ἀπὸ τότε καθένας ψάχνει νὰ βρεῖ το χαμένο ταίρι του.
Ἑπομένως ὁ ἔρωτας εἶναι ἡ ἀκατανίκητη ροπή γιὰ την ἐπανασύνδεση στὴν ἀρχικὴ ἑνότητα καὶ ὁλοκλήρωση του ἤδη διχασμένου ἀνθρώπου. Ἐρωτευόμαστε γιατί ποθοῦμε νὰ ξαναβροῦμε τὴ χαμένη μας ἑνότητα, γιατί νοσταλγοῦμε, δηλαδή, την παλιά μας ὁλοκληρωμένη φύση.
Με ποιητική ἐξάρσει ὁ Ἀγαθῶν ἀντέκρουσε το Φαῖδρο, πού εἶχε ἀποκαλέσει τον Ἔρωτά πρεσβύτερο ἀπὸ ὅλους τους θεούς. Αὐτὸς μόνο με τα νιάτα συναναστρέφεται κι εἶναι ὁ ἴδιος πάντα νέος:
Κι ὅποιος τον συναπαντήσει, ἔ, τότε πιά καταλαμβάνεται ἀπὸ ποιητικό οἶστρο ἀκόμη κι ἄν προηγουμένως δὲν εἶχε καμιά μουσική καλλιέργεια. Μὰ το πιὸ σημαντικό στὸν ἔρωτα εἶναι πῶς μας ἀπελευθερώνει ἀπὸ τὴ μοναξιά καὶ την ἀλλοτριότητα ποὺ μας τυραννοῦσε προηγουμένως καὶ γεμίζει την ψυχή μας με την πιὸ εὐτυχισμένη ἐπικοινωνία.
Σωκράτης: Ὁ ἔρωτας εἶναι ἀναβάσῃ ἀπὸ τον κόσμο τῶν θνητῶν
Τελευταῖος μίλησε ὁ Σωκράτης, ἐπικαλούμενος ὅσα του εἶχε ἐκμυστηρευτεῖ μία ἑτέρα, ἡ Διοτίμα: ὁ ἔρωτας εἶναι ἡ ἀναβάσῃ του ἀνθρώπου ἀπὸ τον κόσμο τῶν θνητῶν στὸν ἐνδιάμεσο κόσμο ποὺ τον χωρίζει ἀπὸ ἐκεῖνον τῶν ἀθάνατων θεῶν.
Δαίμονας εἶναι ὁ ἔρωτας. Γιατί οἱ δαίμονες μετέχουν στὴ θνητή φύση τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ με στοιχεῖα ἀπὸ τὴ θεϊκή ἀθανασία. Καὶ μόνον οἱ δαίμονες μποροῦν νὰ ἀνεβάσουν τους ἀνθρώπους σ” ἐκεῖνα τα σκαλοπάτια, ἀπὸ τα ὁποία εἶναι πιὰ ἐφικτή κάποια ἐπικοινωνία ἀνάμεσα τους καὶ στοὺς θεούς:
Ὁ ἔρωτας, ποὺ σ” ὅλα του εἶναι μέγιστος καὶ πολυμήχανος, μπορεῖ νὰ προσδιοριστεῖ με δύο λέξεις, ὡς ἡ ἐπιθυμία πού τρέφουν οἱ ἄνθρωποι γιὰ κάθε τί το καλό, ὥστε νὰ “ναί εὐτυχισμένοι:
Κάθε ἄνθρωπος ἔχει μέσα του το σπέρμα του καλοῦ σε ἀδράνεια. Ὁ ἔρωτας εἶναι πού το ἐνεργοποιεῖ, προκαλεῖ τη γονιμοποίηση, την κυοφορία καὶ τὴ γέννηση του καλοῦ. Ὁ ἔρωτας λοιπόν εἶναι μία ἀπὸ τις πιὸ θαυμαστές κατακτήσεις του ἀνθρώπινου πολιτισμοῦ.
Ξεκίνησε, στὰ ἀπροσδιόριστα βάθη της ἱστορίας του ἀνθρώπινου γένους, σὰν ἁπλὸ καὶ ἀνεπίγνωτο ὁρμέμφυτο – το ἔνστικτο γιὰ την ἀναπαραγωγή καὶ τὴ διατήρηση του εἴδους.
Στή συνέχεια ἀνέβηκε στὸ πρῶτο σκαλοπάτι – της αἰσθησιακῆς ἡδονῆς. Μετά προχώρησε ἕνα βῆμα πιό πάνω, στὸ σκαλοπάτι της αἰσθητικῆς ἕλξης καὶ τελείωσης.
Ἀπ” ἐκεῖ ὁ ἔρωτας κορυφώθηκε στὴν ὄντως πολλαπλή ὁλοκλήρωση καὶ στὴν τελείωση της ἀνθρώπινης προσωπικότητας: συναισθηματική συγκίνηση, αὐθόρμητη ἔφεσή γιὰ προσφορά, δίχως ὑπολογισμούς, φλόγα γιὰ δημιουργία, ἀσυγκράτητη ὁρμὴ νὰ ἀναπτύξει ὁ ἐρωτευμένος ὅλες τις διανοητικές του ἱκανότητες, νὰ δείξει τον καλύτερο ἑαυτὸ του. Ὄχι μόνο νὰ φαίνεται, μὰ νὰ γίνει καὶ νὰ εἶναι πραγματικά καλύτερος,
Ἔτσι ὑψιπετής , καθώς ἀνοίγει τα φτερά του, ὁ ἔρωτας εἶναι εὐαίσθητος στὶς μικρότητες καὶ εὔθραυστος. Σὰν το κυκλάμινο τ” Ἀπρίλη. Φυτρώνει, δίχως νὰ το περιμένεις. Ἐκεῖ ποὺ δὲν το προσδοκᾶς, θάλλει κι εὐωδιάζει στ” ἀγιάζι , δίχως πολλές ἀπαιτήσεις. Κι ὅμως, τόσο εὔκολα μαραίνεται. Χάνεται, γίνεται ρουτῖνα κουραστική. Ὅμοια ἀπροσδόκητα, ὅπως εἶχε ἔρθει.
Ὁ ἔρωτας στὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα ἀπασχόλησε φιλοσόφους, ποιητές καὶ καλλιτέχνες ὡστόσο ἡ θεμελίωση της οὐσίας του ἔρωτα παρέμεινε ἕνα δυσεπίλυτο αἴνιγμα γιὰ ὅλους, ἀκόμα καὶ σήμερα.
.
