20 Δεκεμβρίου 1522: Ἡ προδοσία τῆς Ρόδου καὶ ἡ ἡρωίδα Ἀναστασία

 

20 Δεκεμβρίου 1522: Ἡ προδοσία τῆς Ρόδου καὶ ἡ ἡρωίδα Ἀναστασία

Ἡ προδοσία τῆς Ρόδου καὶ ἡ ἡρωίδα Ἀναστασία 

Οἱ μῆνες τῆς πολιορκίας τῶν Τούρκων καὶ ἡ γυναῖκα ποὺ πολέμησε σὰν ἄντρας 

Ἡ μελέτη τῆς ἱστορίας τῆς Ρόδου ἀπὸ τὸν ἀείμνηστο Χριστόδουλο Ι. Παπαχριστοδούλου, φιλόλογο καὶ καθηγητὴ ξεκίνησε ἀπὸ τὰ νεανικά του χρόνια μέχρι τὸ πέρας τῆς ζωῆς του. Ἐργάστηκε ἐντατικὰ γι αὐτὸ καὶ παρουσίασε μελέτες οἱ ὁποῖες χωρίστηκαν σὲ τρία μέρη: στὴν Ἀρχαία, τὴ Μεσαιωνικὴ καὶ τὴ Νεώτερη ἐποχὴ τῆς Ρόδου. 

Ἡ προδοσία τῆς Ρόδου μέσα ἀπὸ τὸ Κάστρο, ἀπὸ τὸν ἱππότη ποὺ μισοῦσε τὸ μεγάλο μάγιστρο, οἱ μῆνες ποὺ ἐξάντλησαν τὸ λαὸ καὶ τέλειωσαν προμήθειες καὶ πολεμοφόδια, ἡ Ἀναστασία, μιὰ γυναῖκα ἐξέχουσας ὀμορφιᾶς ποὺ πολέμησε σὰν ἄντρας τοὺς Τούρκους, οἱ Ἱππότες λίγο πρὶν ἀναχωρήσουν γιὰ τὴ Μάλτα καὶ ἡ Ρόδος βρεθεῖ γιὰ αἰῶνες κάτω ἀπὸ τὸν Τουρκικὸ ζυγό. 

Οἱ τουρκικὲς πηγὲς λένε ὅτι ὅλοι οἱ ἀξιωματοῦχοι τοῦ Σουλτάνου τὸν παρακαλοῦσαν νὰ σώσει τοὺς πιστοὺς τοῦ Ἰσλὰμ ποὺ πήγαιναν στὴ Μέκκα, τοὺς ἐμπόρους καὶ ταξιδιῶτες, ἀπὸ τοὺς πειρατὲς τῆς Ρόδου, ποὺ προσκυνοῦν ἕνα εἴδωλο, τοῦ Σὰν Τζιβάν, ἀντὶ τοῦ Θεοῦ. Ὁ Σουλεϊμὰν ἔκανε Συμβούλιο, στὸ ὁποῖο οἱ πασᾶδες τόνισαν τὶς δυσκολίες τῆς ἐκστρατείας πρὸς τὴ Ρόδο, ὅμως ὁ Μουσταφὰ πασᾶς, γαμπρὸς τοῦ ἀπὸ ἀδελφὴ τὸν παρότρυνε, κι ἀποφασίζεται ἡ ἐπιχείρηση. Δὲ φεύγουν ἀπὸ τὸ νοῦ του οἱ φράσεις τῆς διαθήκης τοῦ πατέρα του, τοῦ Σελήμ: «θὰ βασιλεύεις μεγάλος καὶ ἰσχυρός, φτάνει νὰ διώξεις τοὺς Ἱππότες ἀπὸ τὴ Ρόδο καὶ νὰ κυριεύσεις τὸ Βελιγράδι». Ἔγινε τὸ δεύτερο καὶ ἤθελε τώρα νὰ πραγματοποιήσει καὶ τὸ πρῶτο. 

Φρουρὰ τῶν Ἰωαννιτῶν ἱπποτῶν τῆς Ρόδου

Στὴ Ρόδο, οἱ Ἱππότες ἔκλεισαν τὸ στόμιο τοῦ μεγάλου λιμανιοῦ μὲ χονδρὲς ἁλυσίδες, τοῦ δὲ Μαντρακιοῦ μὲ βύθιση παλαιῶν πλοίων γεμάτων ἀπὸ ὀγκόλιθους. Ὁ Σουλεϊμὰν ἔστειλε ἐπιστολὴ τὴν 1η Ἰουνίου 1522 ὅτι κηρύσσει τὸν πόλεμο, στὴν ὁποία τονίζει «Ὅσοι θέλουν νὰ φύγουν, εἶναι ἐλεύθεροι νὰ πάρουν καὶ τὰ πράγματά τους, ὅσοι θέλουν νὰ μείνουν, θὰ ζήσουν ἐλεύθερα, ἐὰν δὲν παραβοῦν τὶς διαταγές μου. Θὰ ἀνασκάψουμε τὶς τάφρους, θὰ σᾶς πιάσουμε σκλάβους καὶ θὰ σᾶς βασανίσουμε ὅπως τόσους ἄλλους». 

Κι έτσι αρχίζει η εκστρατεία

Πρῶτοι τοὺς εἶδαν νὰ ἔρχονται ἀπὸ τὸ στενὸ τῆς Σύμης οἱ φρουροὶ τοῦ βουνοῦ Προφήτης Ἠλίας της Σαλάκου, κι εἰδοποίησαν τὶς φρουρές. Στὶς 24 Ἰουνίου ἀποβιβάστηκαν στὴν παραλία τοῦ φρουρίου Φάνες, κι ἔκαψαν τὰ σιτηρὰ τῆς πεδιάδας. Τὴν ἄλλη μέρα πέρασαν τὴν παραλία τῆς Βιλλανόβας (Παραδείσι), τὰ Τριάντα, πέρασαν στ΄ ἀνοικτὰ τὸ ἀκρωτήρι τῆς Ἀμμουδιᾶς, τὸ Κούμπουρνου (Κρητικὰ) τῆς πόλης Ρόδου, κι ἔφτασαν στὸ ἀκρωτήρι Βόδι καὶ στὶς θέσεις Ἰαματικὸ καὶ Ρένη, τῆς παραλίας Κοσκινοῦ. Στὶς 26 τὴ νύχτα ἑνώθηκαν μὲ τὸ στόλο ποὺ ἦταν στὴ Σύμη καὶ τὸ πρωὶ ἔπλευσαν στὴ Ρόδο. Φόβος καὶ τρόμος ἐπικράτησε στὸ λαό. Ἦταν ἡ μέρα τῆς ἑορτῆς τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ καὶ γινόταν λιτανεία. Οἱ Ἱππότες τὴν τελείωσαν μὲ τὴ συνηθισμένη μεγαλοπρέπεια καὶ ἡσυχία, χωρὶς νὰ τὴ διακόψουν, κι ἔπειτα ἔτρεξαν ὅλοι στὶς θέσεις τους. Ὁ τουρκικὸς στόλος εἶχε 133 γαλέρες, ἄλλα μικρότερα βοηθητικά, σύνολο 400 πλοῖα, ὁ στρατὸς ἦταν 200.000 ἄνδρες. 

Ὁ Δούκας καὶ οἱ Ἀρχὲς τῆς Βενετίας δήλωσαν ὅτι δὲ μποροῦν νὰ βοηθήσουν τοὺς Ἱππότες γιατί δεσμεύονται ἀπὸ Συνθῆκες ποὺ ἔχουν ὑπογράψει μὲ τοὺς Τούρκους. Ἔπειτα, ἐξ ἀρχῆς δὲ συγχωροῦσαν στὸ Τάγμα τὴν ἐγκατάστασή του στὴ Ρόδο ποὺ ἤθελαν νὰ τὴν ἐκμεταλλεύονται ἐμπορικὰ σὰν καὶ πρῶτα. Ἀπέναντι στὸ μεγάλο ὄγκο τῶν Τουρκικῶν στρατευμάτων ἡ Ρόδος εἶχε νὰ ἀντιπαρατάξει 600 Ἱππότες, 4.500 πολιτοφυλακὴ καὶ 500 ποὺ ἦρθαν ἀπὸ τὴν Κρήτη. Βοηθοῦν ὅμως καὶ οἱ Ροδῖτες, χωρικοὶ καὶ ἀστοί. Κάνουν διάφορες ἐπισκευὲς στὰ τείχη, οἱ χωρικοὶ θερίζουν τὰ σιτηρὰ καὶ μεταφέρουν τὴν παραγωγὴ στὸ φρούριο, κόβουν τὰ δέντρα καὶ κατεδαφίζουν κτήρια γύρω ἀπὸ τὴν πόλη. 

Ἀπόβαση τῶν ἐχθρῶν, πολιορκία, σφοδρὲς ἐπιθέσεις 

Ὁ Τουρκικὸς στρατὸς βγῆκε στὴ ξηρά, κι ἔπιασε κατάλληλες θέσεις. Ἡ τακτοποίηση κράτησε ἀρκετὲς μέρες, γιατί δὲ βιάζονται, περιμένουν νὰ ρθεῖ κι ὁ ἴδιος ὁ Σουλτᾶνος. Ἡ ἀπόβαση γίνεται ἀπὸ τὶς δύο παραλίες Τριάντα, κι Ἀφάντου. Ἀπὸ ἐκεῖ εἶχαν βγεῖ κι οἱ δυνάμεις τοῦ Μεσὶχ πασᾶ, στὴν πολιορκία τοῦ 1480 τὴν πρώτη φορὰ ποὺ οἱ Τοῦρκοι προσπάθησαν νὰ πάρουν τὴ Ρόδο. Ἀπὸ ἐκεῖ βγῆκε κι ὁ Δημήτριος στὴν πολιορκία τοῦ 305 π.Χ. Λιμάνι ἀσφαλέστερο γιὰ τοὺς πολιορκητὲς δὲν ὑπάρχει ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ὅρμο Τριάντα. Ἀπὸ ἐκεῖ βγῆκαν καὶ τὰ Ἰταλικὰ στρατεύματα τὸ 1212. Παρατάχθηκαν γύρω ἀπὸ τὸ φρούριο καὶ ἄρχισε ὁ βομβαρδισμός. 

Στὶς 28 Ἰουλίου ἔφθασε ὁ Σουλεϊμὰν στὴ Ρόδο. Εἶχε ἔρθει ἀπὸ τὴ ξηρά, ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη στὸ Μαρμαρᾶ, κι ἀπὸ ἐκεῖ μπῆκε σὲ πλοῖο ποὺ τὸ συνόδευαν 30 γαλέρες, βγῆκε στὴ Ρόδο κι ἐστρατοπέδευσε 4 χιλιόμετρα μακριὰ ἀπὸ τὴν πόλη στὸ Κιζὶλ Τεπέ, τὸν κόκκινο λόφο, πάνω ἀπὸ τὴ Φανερωμένη, στὸ ὀροπέδιο ἀπέναντι στὸ Μόντε Σμίθ. 

Ὁ Μέγας Μάγιστρος τοῦ τάγματος τῶν Ἰωαννιτῶν ἱπποτῶντῆς Ρόδου, Philippe Villiers de L'Isle-Adam

Ἀπειθαρχία παρουσιάστηκε στὸ στρατόπεδο τῶν Ἱπποτῶν. Μερικοὶ στρατιῶτες Ἰταλοὶ θέλουν νὰ φύγουν, τοὺς συγκράτησαν ὅμως καὶ τοὺς συγχώρεσαν. Τὶς ἑπόμενες μέρες τὸ φρούριο τοῦ Ἀη Νικόλα βομβαρδίζεται σφοδρά, πολλὲς μέρες μὲ μεγάλα κανόνια, ἀλλὰ ἀπὸ μέσα ἀπαντοῦν καὶ σκοτώνουν πολλούς. Ρίχνουν κλαδιὰ στὴν τάφρο τοῦ φρουρίου καὶ προσπαθοῦν ν΄ ἀνέβουν μὲ σκάλες, ἡ ἀντίσταση ὅμως εἶναι μεγάλη. Τοὺς ρίχνουν λάδι ζεστό, κατράμι, πέτρες, σίδερα καὶ τὰ πτώματα τῶν ἐχθρῶν εἶναι τόσα πολλὰ ὥστε τὰ μεταφέρουν μὲ κᾶρα. Ἕνα μῆνα πολιορκία καὶ οἱ Τοῦρκοι δὲν ἔκαναν τίποτα. Προσπαθοῦν ν΄ ἀνοίξουν ρήγματα στὸ φρούριο. Ρίχνουν σάκους χώματα στὴν τάφρο καὶ προσπαθοῦν ν΄ ἀνοίξουν ὑπόνομους, ἀλλὰ ἀπὸ τὸ φρούριο τοὺς χτυποῦν. 

Οἱ Ἱππότες ἀποφάσισαν κι ἔκαναν μιὰ ἔξοδο ὁρμητική, σκότωσαν πολλοὺς κι ἔπιασαν αἰχμαλώτους, ἔπεσαν ὅμως πολλοὶ κι ἀπ΄ αὐτοὺς κι οἱ ἄλλοι γύρισαν πίσω. Ἦταν μπαϊράμι κι οἱ Τοῦρκοι σταμάτησαν δυὸ μέρες γιὰ νὰ γιορτάσουν. Οἱ Τοῦρκοι ἔκαναν ὑπόγειες διόδους, οἱ Ἱππότες ὅμως ἔβαζαν νάρκες στὰ ἀνοίγματα, γίνονταν μεγάλες ὑπόγειες ἐκρήξεις μὲ σοβαρὲς ἀπώλειες τῶν ἐχθρῶν. Οἱ Ἱππότες συνέχιζαν τὶς ἐπισκευὲς στὶς ρωγμὲς τῶν φρουρίων. Οἱ νεκροὶ ἀπὸ πλευρᾶς τῶν Τούρκων ἦταν χιλιάδες. Ὁ Σουλεϊμὰν στὴν προσπάθειά του νὰ ἐμψυχώσει τοὺς στρατιῶτες του τοὺς ὑποσχόταν μεγάλες ἀμοιβές, κι ἂν πάρουν τὴν πόλη θὰ τοὺς ἐπιτρέψει νὰ κάνουν λεηλασίες. 

Στὶς 24 Σεπτεμβρίου οἱ γενίτσαροι ὅρμησαν στὴ θέση τοῦ καταλύματος τῆς Ἱσπανίας, ἐνῶ μέρες χτυποῦσαν τὶς ἄλλες θέσεις καὶ βρῆκαν μεγάλη ἀντίσταση. Ἕλληνες καὶ Λατῖνοι πολεμοῦν, ρίχνουν λάδι ζεστό, πέτρες μεγάλες, ποὺ τὶς βγάζουν ἀπὸ τοὺς δρόμους. Παπᾶδες, γυναῖκες παιδιά, βοηθοῦν στὶς ἐργασίες αὐτές. Τὰ κανόνια ἀνοίγουν ρῆγμα στὸ τεῖχος. Οἱ μάχες γίνονται πιὰ σῶμα μὲ σῶμα. 

Ὁ ἡρωισμὸς τῆς Ἀναστασίας 

Στὴν κρίσιμη αὐτὴ ὥρα ἡ ἱστορία κάνει μνεία γιὰ μιὰ Ἑλληνίδα, ἐξαίσιας ὀμορφιᾶς, σύζυγο τοῦ Ἄγγλου πολεμιστῆ Κένσιγκτον, ἀρχηγοῦ τοῦ τάγματος, ὁ ὁποῖος ὑπερασπιζόταν τὸν προμαχῶνα τῶν Ἄγγλων στὸ κάστρο . Ὅταν εἶδε τὸν ἄντρα της σκοτωμένο νὰ ξεψυχᾶ μπροστά της, ἔτρεξε στὸ σπίτι, ἀγκάλιασε τα δυὸ παιδιά της, τὰ φίλησε, τάσφαξε καὶ τάριξε στὴ φωτιά, γιὰ νὰ μὴν τὰ πάρουν οἱ Τοῦρκοι. Φόρεσε μετὰ τὴ στολὴ τοῦ ἀξιωματικοῦ, ἔτρεξε στὶς ἐπάλξεις, σκότωσε τὸν πρῶτο Τοῦρκο ποὺ τῆς ἐπιτέθηκε, πλήγωσε ἄλλους, κι ἔπεσε στὴν πρώτη γραμμή, πολεμῶντας ἡρωικά. Εἶναι ἡ Ἀναστασία, ἡ ἡρωίδα τῆς Ρόδου, ἀπὸ τὰ σπουδαιότερα παραδείγματα ἡρωισμοῦ γυναικῶν, ποὺ ἔχει νὰ ἐπιδείξει ἡ ἀρχαία καὶ νεώτερη ἱστορία τοῦ Ἑλληνισμοῦ.

Γιὰ τὴν Ἀναστασία, γράφει μὲ ἐγκωμιαστικὰ σχόλια ὁ Ἰάκωβος Φοντάνος, καὶ περιγράφουν ἐπίσης τὸ περιστατικὸ ὁ F. Piacenza, o Vertot καὶ ἄλλοι παλαιότεροι καὶ νεώτεροι συγγραφεῖς. 

Ἡ ἐλεύθερη Ρόδος ἐτίμησε τὴν ἡρωίδα της, ὕστερα ἀπὸ τὴν ἀπελευθέρωση, γιὰ μνημόσυνο αἰώνιο καὶ παράδειγμα γιὰ μίμηση, μὲ μιὰ πινακίδα ἀπὸ πορσελάνη, ἐντοιχισμένη στὴν ἐξωτερικὴ εἴσοδο τοῦ Καστέλλου, ἀριστερά. Ἡ πινακίδα παριστάνει βιβλίο ἀνοιχτό, ἀκριβῶς τὴ σελίδα ποὺ περιγράφει ὁ Φοντάνος τὸ ἐπεισόδιο, στὴ λατινική, κι ἀπέναντι στὰ δεξιὰ εἶναι μία μετάφραση στὴ νεοελληνική. 

Ὁ Piacenza, ἀναφέρει καὶ μία ἄλλη Ἑλληνίδα, τὴν Πάολα Βικτωρία, ἡ ὁποία σκότωσε δύο γενίτσαρους καὶ σκοτώθηκε κι ἡ ἴδια ἀπὸ τοὺς ἐχθρούς. Ἀναφέρει ἐπίσης καὶ μία Τουρκάλα τὴ Φατιμέ, ποὺ τόλμησε μαζὶ μὲ ἄλλους Τούρκους, ποὺ ζοῦσαν στὴ Ρόδο, νὰ κάνουν μιὰ ὀργάνωση γιὰ νὰ φέρουν ἀντιπερισπασμὸ στὸν ἀγῶνα τῶν χριστιανῶν. Συνεννοοῦνταν ν΄ ἀνάψουν φωτιὲς στὴν πόλη ὥστε νὰ γίνει μιὰ ἀναταραχὴ γιὰ νὰ μείνουν ἀφύλακτα τὰ τείχη καὶ νὰ μποῦν οἱ Τοῦρκοι. Ἀνακαλύφθηκε ὅμως ἡ συνομωσία καὶ τὴ θανάτωσαν μαζὶ μὲ τοὺς ἄλλους ἐνόχους. 

Η προδοσία

Ὁ Σουλτᾶνος βλέποντας κάθε ἐλπίδα νὰ χάνεται κυριεύεται πότε ἀπὸ μανία ἐναντίον τῶν δικῶν του, διατάσσοντας τιμωρίες καὶ πότε ἀπὸ κάτι σὰν μελαγχολία, ἔχει ἀϋπνίες καὶ σκέφτεται νὰ λύσει τὴν πολιορκία καὶ νὰ φύγει. Τὸν ἐνθαρρύνει ὅμως ὁ φίλος τοῦ Ἰμβραὴμ καὶ τὰ νέα, ἀπροσδόκητα γεγονότα γιὰ νὰ συνεχίσει τὸν ἀγῶνα, πρᾶγμα ποὺ θὰ τοῦ δώσει τὴ νίκη. Εἶναι ἡ προδοσία τοῦ Ἀμαράλ. 

Οἱ κατασκοπεῖες καὶ οἱ προδοσίες βέβαια ἔπαιρναν κι ἔδιναν, πρὶν ἀκόμη γίνει ἡ ἐκστρατεία. Ἕνας Ἑβραῖος γιατρός, ἀπεσταλμένος τοῦ πατέρα του Σουλεϊμὰν ὡς κατάσκοπος, ἔμενε στὴ Ρόδο, κι ἐβαφτίστηκε. Μὲ τὴν πολιορκία πρόδιδε τὰ μυστικὰ ρίχνοντας γράμματα μὲ βέλη. Τὸν ἔπιασαν ὅμως τὴν ὥρα ποὺ τάριχνε, τὸν βασάνισαν καὶ τὸν ἐθανάτωσαν ἀφοῦ ὁμολόγησε ὅτι εἰδοποίησε τοὺς Τούρκους νὰ μὴ λύσουν τὴν πολιορκία γιατί οἱ Ἱππότες δὲν ἔχουν πυρίτιδα καὶ θὰ παραδοθοῦν. Αὐτός τους εἰδοποίησε νὰ χτυπήσουν τὸ κωδωνοστάσιο τ Ἄη Γιάννη. Καὶ οἱ Τοῦρκοι ποὺ ἔμεναν στὴ Ρόδο προσπαθοῦσαν νὰ βοηθήσουν τοὺς πολιορκητές. Ἕνας Ἀλβανὸς στρατιώτης λιποτάκτησε στὸ τουρκικὸ στρατόπεδο, κι ἔδωσε πληροφορίες γιὰ τὴν κατάσταση στὴν πόλη. 

Ἐκεῖνος ὅμως ποὺ ἔφερε τὸ θανάσιμο χτύπημα στοὺς χριστιανοὺς ἀγωνιστὲς καὶ θεωρεῖται ὁ αἴτιος τῆς νίκης του Σουλεϊμὰν εἶναι ὁ Πορτογάλος Ἀνδρέας d΄ Amaral,ηγούμενος τῆς Καστίλλης, καγκελάριος τοῦ Τάγματος. Εἶχε ἀντιζηλία μὲ τὸ Δελιλαδὰμ καὶ τὸ μῖσος του μεγάλωσε μὲ τὴν ἐκλογή του. Τότε ὅπως ὁμολογοῦν ὅλοι οἱ ἱστορικοὶ τοῦ Τάγματος ἦταν ποὺ εἶπε ὅτι ὁ Δελιλαδὰμ θὰ εἶναι ὁ τελευταῖος μάγιστρος στὴ Ρόδο. Τὸ σπουδαιότερο εἶναι ὅτι εἶχε ἐμπιστευτικὴ θέση, κι αὐτὸς ἦταν ὁ ὑπεύθυνος γιὰ τὰ πολεμοφόδια στὴ Ρόδο. Ἐνῶ εἶχε ἀκόμη πυρίτιδα στὰ ὑπόγεια τῆς Ἐκκλησίας τ΄ Ἄη Γιάννη, ἔλεγε ὅτι δὲν ὑπάρχει πιά, πρᾶγμα ποὺ ἀνάγκασε τοὺς πολιορκούμενους νὰ συνθηκολογήσουν. Ὅτι ὑπῆρχε πυρίτιδα στὰ ὑπόγεια ἀποδεικνύεται καὶ ἀπὸ τὸ ὅτι τὸ 1856 ὅταν ἔπεσε κεραυνός, τὸ κτήριο ἀνατινάχτηκε κι ἔγινε ἐρείπια. 

Ὅταν ὁ Σουλτᾶνος σκεφτόταν νὰ λύσει τὴν πολιορκία τὸν εἰδοποίησε ὅτι ἡ θέση τῆς Ρόδου ἦταν πολὺ δύσκολη καὶ δὲν ἔπρεπε νὰ φύγει. Εἶχε ἕναν ὑπηρέτη, τὸν Βλάσιο Diez, ποὺ ἦταν Ἑβραῖος ὁ ὁποῖος ἔγινε χριστιανός. Ὁ Διέζ ,ἔριχνε τὰ γράμματα μὲ βέλη ἀπὸ τὴ θέση τῆς Ὠβέρνης, σὲ ὧρες ποὺ δὲν τὸν ἔβλεπε κανένας. Τὸν ἔπιασαν ὅμως στὶς 27 τοῦ Ὀκτώβρη καὶ τὰ ὁμολόγησε ὅλα, ὅτι ἐνημέρωνε τὸ σουλτᾶνο ποιά ἦταν τ΄ ἀδύνατα μέρη τοῦ φρουρίου καὶ ὅτι οἱ πολιορκούμενοι δὲν εἶχαν τρόφιμα καὶ πυρίτιδα. Ἔπιασαν καὶ τὸν Ἀμαρὰλ καὶ τὸν ἐφυλάκισαν στὸ φρούριο τοῦ Ἀη Νικόλα, ἀρνήθηκε ὅμως τὴν ἐνοχή του ἕως τὴν τελευταία στιγμή, ἀλλὰ εἶχαν τόσα στοιχεῖα ἀπὸ τὴν ὁμολογία του Διὲζ καὶ ἄλλες μαρτυρίες ὥστε τὸ δικαστήριο πείσθηκε γιὰ τὴν ἐνοχὴ καὶ τοὺς καταδίκασε καὶ τοὺς δύο σὲ θάνατο. 

Τὸ σῶμα τοῦ Ἀμαρὰλ τὸ χώρισαν σὲ 4 μέρη καὶ τὸ κρέμασαν στὸ φρούριο γιὰ νὰ τὸ βλέπουν οἱ ἐχθροί. Τὰ γεγονότα διηγοῦνται ὁ ταξίαρχος de Bourbon καὶ ὁ Φοντάνος, σύγχρονος τῆς πολιορκίας, ὁ δὲ Bosio πῆρε τὶς εἰδήσεις ἀπὸ ἕνα βιβλίο ποὺ ἔγραψε αὐτόπτης μάρτυρας τῆς πολιορκίας ποὺ ἀναφέρει ὅτι ἡ ἐκτέλεση ἔγινε στὶς 5 Νοεμβρίου. Ἔγινε ἡ καθαίρεσή του, ἡ ἀφαίρεση τοῦ μοναχικοῦ ἐνδύματος μὲ τελετὴ καὶ ἡ ἀποκεφάλισή του. Νεώτερα ἀνέκδοτα ἔγγραφα ἐπιβεβαιώνουν τὴν προδοσία τοῦ Ἀμαρὰλ καὶ προσθέτουν ὅτι τὴν ἡμέρα τῶν Ἁγίων Πάντων, 1η τοῦ Νοέμβρη, ἦταν ἕτοιμος νὰ ὁδηγήσει μέσα στὴν πόλη 4.000 Τούρκους ἀπὸ μία πύλη. Ἡ προδοσία ἀνακαλύφθηκε στὶς 30 τοῦ Ὀκτώβρη, κι ἀκολούθησε ἡ ἐκτέλεση. 

Η αντίστροφη μέτρηση

Ὕστερα ἀπὸ τὴν ἀνακάλυψη τῆς προδοσίας ὁ λαὸς ἔχασε τὸ θάρρος του. Οἱ Τοῦρκοι ἐξακολούθησαν τοὺς βομβαρδισμοὺς καὶ ν΄ ἀνοίγουν ὑπονόμους γιὰ ἐξασθένιση τῶν τειχῶν. Ὁ Σουλεϊμὰν ἐνέτεινε τὶς προσπάθειές του νὰ πάρει τὴν πόλη πρὶν ἀρχίσει ὁ βαρὺς χειμῶνας. Στὰ τέλη τοῦ Νοέμβρη ἐξαπέλυσε μεγάλη ἐπίθεση καὶ προσπάθησε νὰ μπεῖ ἀπὸ τὰ τείχη τῆς Ἱσπανίας. Οἱ Τοῦρκοι δίνουν μεγάλη σημασία στὴ δράση τῶν ὑπονόμων, παρὰ στὶς ἐπιθέσεις τῶν φρουρίων καὶ οἱ ραγδαῖες βροχὲς συμπληρώνουν τὴν καταστροφὴ τῶν τειχῶν. 

 Ὁ χειμῶνας προμηνυόταν βαρύς, κι ὁ λαὸς στὴν πόλη ἀντίκριζε τὴν ἔλλειψη τροφίμων καὶ πολεμοφοδίων. 

Ὁ Σουλτᾶνος δείχνει μετριοπάθεια καὶ διατάσει νὰ ὑψωθεῖ ἄσπρη σημαία στὸ κωδωνοστάσιο τῆς παναγίας Ἐλεημονήτριας, στὶς 19 Δεκέμβρη καὶ γιὰ ἀπάντηση ὕψωσαν κι οἱ Ἱππότες, στὴν πύλη Κοσκινοῦ. Ἔστειλε ἀπεσταλμένους μὲ ἐπιστολὴ ὅπου ζητοῦσε νὰ παραδώσουν τὴν πόλη, καὶ νὰ φύγουν ἐλεύθεροι, κι οἱ Ἱππότες καὶ οἱ Ροδῖτες, ὅπου θέλουν, μὲ τὰ πράγματά τους καὶ μὲ προσωπικὴ ἀσφάλεια τοῦ σουλτάνου. Γίνεται Συμβούλιο καὶ δέχονται τὴ συνθηκολόγηση. 

Οἱ ἀπώλειες 

Μιὰ ἀνέκδοτη ἔκθεση τῶν ἀρχείων τοῦ Firenze, δίνει στοιχεῖα γιὰ τὴν πολιορκία. Ἀπὸ τὰ τέλη Ἰουνίου ἕως τὶς 7 Νοεμβρίου ἀναφέρει ὅτι ἔγιναν 14 μάχες, χάθηκαν 50.000 Τοῦρκοι στὶς μάχες ἢ ἀπὸ ἀρρώστιες καὶ 2.000 χριστιανοί. Χάθηκε δηλαδὴ τὸ 1/4 τῶν δυνάμεων ἀπὸ τὰ δύο μέρη. Μιλάει ἐπίσης γιὰ 50 ὑπονόμους, γιὰ ἔλλειψη τροφίμων καὶ καταλήγει στὴν προδοσία τοῦ Ἀμαράλ. 

Παρὰ τὴ Συνθήκη του Σουλεϊμάν, οἱ Τοῦρκοι συνηθισμένοι ἀπὸ τὴν κατάληψη ἄλλων πόλεων, δὲν μπόρεσαν νὰ κρατηθοῦν, μπῆκαν στὴν πόλη κι ἔκαναν βιαιότητες, τὴν παραμονὴ καὶ τὴν ἡμέρα τῶν Χριστουγέννων. Οἱ γενίτσαροι μπῆκαν ἀπὸ τὴν πύλη Κοσκινοῦ (ἀπέναντι ἀπὸ τὸ γήπεδο τοῦ Διαγόρα), ἔμπαιναν στὰ σπίτια, ἅρπαζαν, κακοποιοῦσαν γυναῖκες καὶ κορίτσια, ἔπιασαν τοὺς Τούρκους ποὺ ἔγιναν χριστιανοὶ καὶ τοὺς ἔστειλαν στὴν Τουρκία. Μπῆκαν στὶς ἐκκλησίες ἔσπασαν εἰκόνες, ἄνοιξαν τοὺς τάφους γιὰ νὰ βροῦν θησαυρούς. 

Τὴν ἡμέρα τοῦ Ἁγίου Στεφάνου ἔγινε ἡ παράδοση τῆς πόλης. 

Οἱ Ἱππότες ἔμειναν στὴ Ρόδο 213 χρόνια (1309-1522), κι ἀγωνίστηκαν μαζὶ μὲ τοὺς Ροδῖτες γιὰ τὸ γόητρο τοῦ χριστιανισμοῦ καὶ τὴ σωτηρία τοῦ τόπου. Σ΄ ὅλο αὐτὸ τὸ διάστημα τῆς Ἱπποτοκρατίας, ἡ Ρόδος εἶχε ἀποκρούσει πολλὲς ἐπιδρομές. Πολιορκήθηκε τέσσερις φορὲς καὶ σώθηκε τὶς τρεῖς.

                                                         

 

Δεκεμβριανά: Ἡ Δολοφονία της μεγάλης ἠθοποιοῦ Ἑλένης Παπαδάκη, ἀπὸ το ΚΚΕ

 

Ἡ Ἑλένη Παπαδάκη ἦταν ἡ κορυφαία Ἑλληνίδα ἠθοποιός του Μεσοπολέμου, την ὁποία ὁ Γρηγόρης Ξενόπουλος εἶχε χαρακτηρίσει "ἀδιαμφισβήτητη διάδοχο της Κοτοπούλη".

Γνώρισε την δόξα πολύ νέα, ἀλλὰ ἔχασε τὴ ζωή της μόλις στὰ 41 της, μέσα στὸ χάος του

Ἐμφυλίου πολέμου, καὶ ἔκτοτε ξεχάστηκε.

Ὁ Μαρσάν, θαυμαστής καὶ βιογράφος της, ἔπειτα ἀπὸ πολύχρονη ἔρευνα  φωτίζει τις ἄγνωστες πτυχές της ζωῆς της: τὴ θεατρική της ἰδιοφυΐα, τὴ βαθειά καὶ σπάνια μόρφωσή της, την καριέρα της στὸ ἐξωτερικό, την κόντρα της με την Κατίνα Παξινοῦ, τις ἰδιόμορφες ἐρωτικές της ἐπιλογές, την πατριωτική δράση της στὴν Κατοχή, ἑως την σκοτεινή δολοφονία της ἀπὸ το ΚΚΕ.

Ὄχι ἁπλὰ μιά καλλιτεχνική βιογραφία. Πρόκειται γιὰ τὴ δραματική πάλη μιᾶς ἀνώτερης πνευματικά προσωπικότητας γιὰ καταξίωση καὶ δημιουργία, στὴν ἀνέκαθεν ἀναξιοκρατική Ἑλλάδα.

Ξεσκεπάζεται το παρασκήνιο της λειτουργίας της κρατικῆς "ἐπιχείρησης" του Ἐθνικοῦ Θεάτρου, ὁποῦ οἱ το χρῆμα καὶ οἱ γνωριμίες ἀνέβαζαν στὴν κορυφή ταλαντούχους καὶ μὴ καλλιτέχνες, καὶ ἄλλους τους "ἐξαφάνιζαν".

Λασπολογία καὶ συκοφαντίες (Νοέμβρης 1944)

Ἡ Ἑλένη Παπαδάκη, κατά τὴ διάρκεια της Κατοχῆς ἔκανε το πέρασμά της στὴν ἀρχαία τραγωδία καὶ τα ἀποτελέσματα αὐτοῦ του ἐγχειρήματος  περιγράφονται με χρυσά γράμματα ἀπὸ τους κριτικούς.

Η γνωριμία της με τον κατοχικό πρωθυπουργό Ράλλη, θα περιγραφτεί  συκοφαντικά ώς έρωτας από τον σύγχρονο της Τύπο, και εκείνη θα κατηγορηθεί ώς ''η πόρνη-φιλενάδα'' του φιλογερμανού πολιτικού.

Στήν οὐσία, σήμερα ἔχει ξεκαθαριστεῖ πλήρως ἡ εἰκόνα γιὰ το ἀποτιθέμενο  εἰδύλλιο: ὁ Ράλλης, ἦταν ἐνδεχομένως πολύ ἐρωτευμένος με την Ἑλένη Παπαδάκη, ἀλλὰ ἐκείνη δὲν ἀνταποκρίθηκε ποτέ στὰ αἰσθήματά του.  Ἡ φιλία ὅμως, καὶ ὁ θαυμασμός του γιὰ την Παπαδάκη, ἀπέτρεπαν στὴν  ἠθοποιό νὰ ζητᾶ χάρες ἀπῶ τον Ράλλη, καὶ να σώζει κυριολεκτικά ἀπὸ τον 

θάνατο ἕλληνες πατριῶτες, εἴτε κομμουνιστές ἀντάρτες, εἴτε  ἑβραίους καταζητούμενους.

Ἀντὶ ὅμως γι' αὐτὰ, ἡ ἀριστερή προπαγάνδα προτιμοῦσε νὰ την παρουσιάζει ὡς ἀνθελληνίδα, ὡς προδότρια της χώρας της [..]

Χρόνια μετά, ὁ ἡγέτης τῶν Κομμουνιστῶν, Νίκος Ζαχαριάδης, σχεδόν θὰ

ζητήσει συγνώμη, δηλώνοντας ὅτι ἡ δολοφονία της Ἑλένης Παπαδάκη ἦταν μία...''ἀνοησία''. 

Ἡ ἀπελευθέρωση της Ἑλλάδας ἀπὸ τον γερμανικό, ἰταλικό καὶ βουλγαρικό ζυγό, βρῆκε τους ἠθοποιούς τοῦ Ἐθνικοῦ Θεάτρου, ὅπως καὶ ὅλο τον ἑλληνισμό, χωρισμένο σε δεξιούς καὶ ἀριστερούς,    στὰ πρόθυρα του χειμῶνα του 1944. Γείτονας πρόδιδε γείτονα, φίλος κατέδιδε φίλο, καὶ οἱ ἀριστεροί ἠθοποιοί τους δεξιούς. Ἡ, καὶ ἀντίστροφα.

Οἱ ἐκλογὲς του Σωματείου Τῶν Ἠθοποιῶν το Νοέμβρη του 1944, ἐκλέγουν τὴ δεξιά παράταξη: Δημήτρης Χόρν, Ἄννα Καλουτά, Νίκος Δενδραμῆς, Ρένα Βλαχοπούλου, Ὀρέστης Μακρῆς, Βασίλης Αὐλωνίτης, Σπύρος Μουσοῦρης, κ.α. Στὸν ἀντίποδα, βέβαια, οἱ ἀριστεροί: Αἱμίλιος Βεάκης, Μάνος Κατράκης, Τίτος Βανδής,  Δήμος Σταρένιος, Δημήτρης Μυράτ, Αλέξης Δαμιανός, Ζώρζ Σαρρή, Νίκος Τζόγιας, κ.α. Ὅμως, κατ' ἀπαίτηση μερίδων του σωματείου, ἀρχίζουν οι διαγραφές ἠθοποιῶν ἀπὸ τον σύλλογο.

Στις 23 Νοεμβρίου δημοσιεύουν μια λίστα με τίτλο ''Οἱ προδόται ἠθοποιοί''καὶ ὅσοι θεωροῦνται ''προδόται'', δικάζονται συνοπτικά γιὰ νὰ ἀποβληθοῦν...

Μία πρόγευση λαϊκοῦ δικαστηρίου ἀποτέλεσε ἡ «δίκη» του Σωματείου τῶν   Ἠθοποιῶν στὸ θέατρο Διονύσια στὶς 24 Νοεμβρίου 1944.

Σε ἐπιστολή ποῦ ἔστειλε ὡστόσο, πρὸς τὴ συνέλευση, μία καὶ ἡ ἴδια δὲν παρέστη  γιὰ νὰ ἀπολογηθεῖ, διαβάζουμε μεταξύ ἄλλων:

«Κατά πόσον ἡ ὅλη στάσις μου κατά το διάστημα της κατοχῆς ὑπῆρξεν «ἀντεθνική ἀντισυναδελφική, ἐγωιστική καὶ ἀπρεπής», δύνανται καλλίτερον ἀπὸ ἐμὲ νὰ  διαφωτίσουν την Συνέλευσιν πολλοί ἐκλεκτοὶ συνάδελφοι, οἱ ὁποῖοι, ἀσφαλῶς  θὰ παρίστανται εἰς αὐτὴν, ἀλλὰ καὶ πολλοί ἐπίσης διακεκριμένοι συνάδελφοι μή πρὸς ἐμὲ φιλικά διακείμενοι, θὰ εὐρεθοῦν ἔστω καὶ κατʼ ἰδίαν σκεπτόμενοι ὅτι  εἰς πολλάς περιπτώσεις ἡ στάσις μου ὑπῆρξε κάθε ἄλλο παρά ἀντισυναδελφική ἡ   ἐγωιστική…».

«Θάνατος στην πουτάνα!», ακουγόταν από πολλά στόματα και η Ελένη Παπαδάκη 

διαγράφηκε από το Σωματείο.

Πράγματι, η «πριγκίπισσα της μοναξιᾶς», ὅπως την ἀποκαλοῦσαν κατά τὴ  διάρκεια της Κατοχῆς λόγω τῶν διασυνδέσεών της, εἶχε καταφέρει νὰ σώσει πολύ  κόσμο ἀνεξαρτήτως ἰδεολογίας, μεταξύ τῶν ὁποίων τον γιό του γνωστοῦ  βιβλιοπώλη Ἐλευθερουδάκη καὶ τον γιατρό Γιῶργο Μουστρούφα, κατοπινό στέλεχος του Ὑπουργείου Ὑγείας ὑπὸ τον Πέτρο Κόκκαλη στὴν Κυβέρνηση του Βουνοῦ.

Ὅμως ὅλα αὐτὰ εἶχαν ξεχαστεῖ τόσο γρήγορα..

Καὶ ἡ λασπολογία, καλά κρατοῦσε.

Ὁ ''ἀπαγορευμένος'' Τύπος της ἐποχῆς, με την καθοδηγούμενη ἀπὸ ἀριστερούς  κύκλους ἐφημερίδα''Ἑλληνικό Αἷμα'' διέδιδαν εὐθαρσῶς λαϊκιστικά   ἀποκυήματα της φαντασίας τους:

''Ἄς σημειωθεῖ ὅτι ὁ Ράλλης δώρισε στὸν γεροντικό του ἔρωτα, μία ζώνη ἀπὸ πλατίνα, ἀξίας ἑκατοντάδων ἑκατομμυρίων. Ἔτσι, ἐνῶ ὁ λαός  ὑποφέρει ἀπὸ την πείνα, ὁ πρωθυπουργός παριστάνει τον ''γενναιόδωρο''  ἐραστῆ.''

''Διεδόθη [...] τις τελευταῖες μέρες, ὅτι ὁ Γιάννης Ράλλης κατόρθωσε με ''δημοκρατικό εἰδικὸ νόμο'' νὰ τελέσει τον τέταρτο γάμο του, νυμφευθείς  την Ἑλένη Παπαδάκη''. ''Διεθόθη [...] τις τελευταίες μέρες, οτι ο Γιάννης Ράλλης κατόρθωσε με  ''δημοκρατικό ειδικό νόμο'' να τελέσει τον τέταρτο γάμο του, νυμφευθείς  την Ελένη Παπαδάκη''. 

 Η κηδεία της ηθοποιού έγινε ένα μήνα μετά την δολοφονία της, τον Ιανουάριο του 1945. Στη φωτογραφία διακρίνονται οι Βασίλης Λογοθετίδης, Μελίνα Μερκούρη, Άννα Καλουτά, Κατερίνα Ανδρεάδη, Μαρίκα Κοτοπούλη, Κώστας Μουσούρης, Ανδρέας Φιλιππίδης, Μαρίκα Νέζερ, Κούλα Νικολαϊδου, Σαμ Μπράντεμπουργκ, η αδελφή της Κατίνας Παξινού Μαρίτσα Ράλλη, ο αδελφός της Μιχάλης Παπαδάκης.

Ὅλα αὐτὰ προκαλοῦσαν, δικαιολογημένα σε κάποιο βαθμό, το λαϊκό αἴσθημα.    Μέρες μετά τὴ δολοφονία της Ἑλένης Παπαδάκη, οἱ δήμιοι θὰ ἔψαχναν   ἀπεγνωσμένα στὸ σπίτι της, γιὰ την...ὑποτιθέμενη πλατινένια ζώνη ποῦ     της χάρισε σύμφωνα με τα δημοσιεύματα ὁ πρωθυπουργός...  Ἀντ' αὐτῆς, οἱ πλιατσικολόγοι βολεύτηκαν τελικά, μόνο με μία γούνα. 

Οι τελευταίες της ημέρες (Δεκέμβρης 1944)

(Ἀπόσπασμα ἀπὸ το βιβλίο "Ἑλένη Παπαδάκη" του Πολύβιου Μαρσᾶν)

Πρωτομηνιά...1 Δεκεμβρίου 1944. Ἡ Ἑλένη καὶ ἡ Αἱμιλία (Καραβία) στέκονται  μπροστά στὴν μπαλκονόπορτα ποῦ ἄνοιγε στὴ μεγάλη βεράντα στὸ  διαμέρισμα της Ἑλένης στὴν ὁδὸ Ἰακωβίδου, ἀπ' ὁποῦ φαινόταν ὁ   κάμπος ὡς την Πάρνηθα καὶ το Αἰγάλεω. 

Με τα αἰώνια μελαγχολικά της μάτια, ἡ Ἑλένη κοίταζε σιωπηλή πρὸς τα βουνά.  Ἡ Αἱμιλία, παρακολουθῶντας το βλέμμα της, εἰπέ:  -Σήμερα πρωτομηνιά, σὰν τα ψηλά βουνά νὰ 'ναὶ ἡ τύχη καὶ ἡ ζωή σου.   Ἡ ζωή μου; ρώτησε ἐκείνη καὶ σκύβοντας στὴν παλάμη του ἀριστεροῦ χεριοῦ της,

ἀκολούθησε με τον δείκτη του δεξιοῦ, την γραμμή της ζωῆς της. -Κοίταξε τι μικρή  εἶναι η ζωή μου! Με ὅλες τις εὐχές ποῦ με βάζετε νὰ κάμωκάθε πρωτομηνιά στὰ   ψηλά βουνά καὶ στὸ καινούριο φεγγάρι, ἡ ζωή γιὰ μένα εἶναι πάντα πικρή!    Εὐτυχῶς ποῦ θὰ τελειώσει γρήγορα...

Καὶ την κοίταξε στὰ μάτια σὰν νὰ ζητοῦσε παρ' ὅλ' αὐτὰ, μία διάψευση ἀπὸ την   Αἱμιλία.

Δύο εἰκοσιτετράωρα μετά, την Κυριακή 3 Δεκεμβρίου, ἄρχισαν στὴν Πλατεῖα  Συντάγματος τα τραγικά γεγονότα.

Ὁ Δημήτρης Μυρᾶτ, στὸ τελευταῖο βιβλίο του θυμήθηκε την ἡμέρα ἐκείνη: 

'Τὴ μέρα ποῦ ξέσπασε το Δεκεμβριανό κίνημα του '44, ἦταν Κυριακή.  Ξεκίνησα ποδαρόδρομο ὡς τα Πατήσια -εἴχαμε συνηθίσει στὴν Κατοχή   την ἔλλειψη συγκοινωνιακῶν μέσων- νὰ πάω στὴν παράσταση του ΡΕΞ. 

Δὲν εἴχαμε μάθει πῶς το πρωί στὸ Σύνταγμα εἶχε χυθεῖ το πρῶτο αἷμα.  Φτάνοντας στὸ θέατρο 'Παπαιωάννου'' ἄκουσα κάτι συναδέλφους νὰ μου φωνάζουν  ''Ποῦ πᾶς, δὲν ὑπάρχουν παραστάσεις!''. Γύρισα πίσω, φυσικά με το ἴδιο συγκοινωνιακό μέσο.

Στήν ὁδὸ Ἰακωβίδου ὁποῦ μέναμε κι οἱ δυό, ἀπάντησα την Ἑλένη ἕξω ἀπ' το σπίτι της.

Της εἶπα τα νέα: ''Πήγαινε κάπου νὰ κρυφτεῖς, φοβᾶμαι μὴ σε βρεῖ κακό''. Ἔγινε θηρίο ἀνήμερο. Πρώτη φορά την εἶδα ἔτσι, στὰ τόσα χρόνια της στενῆς μας φιλίας: ''Εἶσαι καὶ σῦ ἀπὸ κείνους ποῦ με λένε δωσίλογη!'', φώναξε με την   κρυστάλλινη φωνή της, ποῦ δέν ἔχανε τὴ μαγεία της ἀκόμα κι ὅταν ἦταν ὀργισμένη.  Δὲν τόλμησα νὰ της ἀντιμιλήσω. Λίγες μέρες πρίν, στὸ Θέατρο Διονύσια της  Πλατείας Συντάγματος, εἶχε ὀργανωθεῖ ἀπὸ το Σωματεῖο τῶν ἠθοποιῶν μία γενική  συνέλευση με σκοπό τὴ δίκη τῶν δωσίλογων ἠθοποιῶν...".  Ἀτάραχη, ἀπαντοῦσε σε ὅποιον την συμβούλευε νὰ φυλαχτεῖ: ''Μὰ γιατί νὰ   φύγω; Τι ἔχω κάμει; Ἐπείραξα ποτέ κανένα; Ἐπειδὴ ἔσωσα ἀνθρώπινες ζωές   στὴν Κατοχή, εἶναι ποτέ δυνατόν νὰ ἔχω τον παραμικρότερο φόβο; Ἄς με πιάσουν, καὶ νὰ δοῦμε τι κακό ἔκαμα. Γιατί νὰ φύγω λοιπόν;''. Όλη η γεμάτη εὐθύτητα ζωή της Ἑλένης, κορυφώθηκε με την τελευταία αὐτὴ   στάση της, την ἐποχῆ του φόβου καὶ της τρομοκρατίας.  Με ἥσυχη τὴ συνείδηση παρέμεινε στὰ Πατήσια, ἐνῶ πολύς κόσμος ἀπὸ την ΕΑΜ κρατούμενη ζώνη δραπέτευσε πρός το Κολωνάκι.  Πολλοί διερωτήθηκαν ἀργότερα, πώς καὶ γιατί δὲν διέφυγε κι ἐκείνη, καὶ το  θεώρησαν ἀπρονοησία καὶ κακή ἐκτίμηση της κατάστασης, ἐνῶ γιὰ την Ἑλένη ἦταν  μία πράξη συνέπειας πρός ὅλη τὴ ζωή της.  Το πόσο διέφερε ἡ Ἑλένη ἀπὸ τους ἄλλους, το ἀπέδειξε το γεγονός ὅτι δὲν ζήτησε   νὰ διαφύγει ἡ νὰ κρυφτεῖ. Σὰν την Ἀντιγόνη..

Η σύλληψη κι ἡ ἐκτελέση (21 Δεκεμβρίου 1944)

(Ἡ διήγηση ἀπὸ τον Πολύβιο Μαρσάν) 

21 Δεκεμβρίου, ἡμέρα Πέμπτη

Ὁ Κώστας Μπιλιράκης, μέλος του ΕΑΜ καί φοιτητής Ἰατρικῆς, ἀνέλαβε το  καθῆκον νὰ τὴ συλλάβει.  Ἔφτασε στὸ σπίτι του γείτονά της καὶ φίλου Δημήτρη Μυράτ, ὁπού βρισκόταν  ἡ Ἑλένη μαζί με την παρέα τους.

-Ἐδῶ πολιτοφυλακή του ΕΑΜ! Πού εἶναι ἡ Ἑλένη Παπαδάκη; Σας συλλαμβάνω  ὅλους!

Ὁ Μυράτ ποῦ ἦταν μέλος του ΕΑΜ του ἀπάντησε: Μὴν κάνεις ἔτσι! Ἐγὼ ἀνήκω στὸ ΕΑΜ. Θὰ σε ἀκολουθήσουμε ὅλοι...  

Ὅμως ἡ Ἑλένη βγῆκε μπροστά καὶ εἶπε "Ἐγὼ εἶμαι ἡ Παπαδάκη, τι θέλετε κύριε;".  Την ὁδήγησε στὴν Πολιτοφυλακή. Από πίσω τους ἀκολούθησε ὁ σκύλος της Ἑλένης, ὁ Μπόντζο, ποῦ βλέποντας ἀπὸ το σπίτι της νὰ φεύγει ἀπὸ  του Μυράτ με τον Εαμίτη, ἔφτασε μαζί τους ὡς το κτίριο. Αὐτὴ στὸ δρόμο  ἔπαιζε μαζί του καὶ τον χάϊδευε.  Ἐν τῷ μεταξύ στὸ σπίτι της, ἡ πολιτοφυλακή τα ἔκανε ὅλα γῆς Μαδιᾶμ,   ἀναζητῶντας ἐνοχοποιητικά στοιχεῖα.

Γύρω στὶς ἑφτάμιση με ὀκτὼ το βράδυ, παρουσιάστηκε στὰ   γραφεῖα της Πολιτοφυλακῆς ξανά ὁ Μπιλιράκης.

  Δὲν εἶχε κατορθώσει νὰ βρεῖ στοιχεῖα ἐνοχοποιητικά για νὰ στηρίξει   κατηγορίες ἐναντίον της. Οὔτε ὅπλα βρέθηκαν, οὔτε δῶρα ἀξίας ἀπὸ τον  Ράλλη, καὶ τα μόνα τεκμήρια της προδοσίας της Ἑλένης Παπαδάκη στὴν    πατρίδα της, ἦταν κάποιες κίτρινες φυλλάδες του ἀνεπίσημου Τύπου, ποῦ   μιλοῦσαν γιὰ τους φανταστικούς γάμους της με τον Ράλλη!

Ἡ Ἑλένη Παπαδάκη ἦταν ἁπλῶς θῦμα καταγγελιῶν μιας ὁμάδας ἀριστερῶν   ἠθοποιῶν.

Στό κελλί μαζί της βρισκόταν ἄλλη μία γυναῖκα, ἡ Νιόβη Χαριτάκη, ἕνα  κορίτσι γύρω στὰ 20 καὶ ἑφτὰ μηνῶν ἔγκυος. Την εἶχαν συλλάβει στὶς   18 Δεκεμβρίου μαζί με την ἀδελφὴ της, Μαρίκα, με την κατηγορία ὅτι   ὁ πατέρας τους ἦταν διευθυντής της Οὔλεν...

Τα μεσάνυχτα ἡ Ἑλένη πέρασε ἀπὸ ἀνάκριση και τα χαράματα, μαζί με τις  ἄλλες δύο γυναῖκες, ἐπιβιβάστηκε σε μία μαύρη Φορντ, ὁδηγούμενη   στὸν τόπο ἐκτέλεσης.  Ὁ Βλάσσης Μακαρῶνας ἦταν ὁ ὠμός ἐκτελεστής της Ἑλένης Παπαδάκη. Πρίν γίνει ο δήμιος της Ἑλένης καὶ πολλῶν ἄλλων, ἦταν ἕνας μπακάλης  ἀπὸ τους Ποδαράδες.  Ἐπόπτης ἦταν ὁ γνωστός Καπετάν Ὀρέστης, ποῦ ἀφοῦ ἔπαιρνε   ἀπὸ τους μελλοθάνατους ὅ,τι χρυσό φοροῦσαν ἐπάνω τους, τούς   ἔστελνε στὸ ἀπόσπασμα.   Γιὰ την Ἑλένη διέταξε θάνατο με τσεκούρι.

Της εἶπαν νὰ γδυθεῖ. Ἔτρεμε ἀπὸ το κρύο καὶ το φόβο πλέον καὶ κλαίγοντας   ἄρχισε νὰ τους παρακαλάει γιὰ οἶκτο.  Ἔβγαλε τὴ γούνα της την ὁποία παρέλαβε ὁ Ὀρέστης καὶ ὅταν τὴ διέταξε 

νὰ βγάλει καὶ τα ὑπόλοιπα ροῦχα της, ἡ Παπαδάκη ἀναλύθηκε σε δυνατές   κραυγές ἀπελπισίας καὶ γόους.  

Ὅρμησαν τότε ἀφιονισμένοι πάνω της, καὶ μέσα σ’ ἕνα κατήφορο ἀπὸ   προπηλακισμούς την ἔσυραν κοντά σε ἕνα ἀνοιγμένο λάκκο κι’ ἐκεῖ την   ἔγδυσαν με τὴ βία.

Ὅμως, ποιός ξέρει τι συντελέσθηκε ἐκείνη τὴ στιγμή μέσα στὴν ψυχή  του δήμιου; Ἐνοχές; Ἀναλαμπή ἀνθρωπιᾶς; Οἶκτος γιὰ την ἄδικη   καταδίκη της; Τον συγκίνησε ἡ γυναικεία ἀδυναμία, ἡ ὀμορφιά ἡ οἱ θρῆνοι της;  Ὅπως καὶ να'χει, ὁ δολοφόνος της προτίμησε νὰ της φυτέψει δύο σφαῖρες   στὸ σβέρκο.

Ἴσως ἦταν τυχερή μές στὴν ἀτυχία της...

Γιὰ δύο μῆνες ἡ Ἑλένη ἔμενε ἀγνοούμενη. Κανείς δὲν γνώριζε τι   ἀπέγινε καὶ ἡ ἀπελπισία συγγενῶν καὶ φίλων ἄγγιζε το ζενίθ.  Κανείς δὲν τους ἐνημέρωσε γιὰ την ἐκτελέση.

Στὶς  του Ἰανουαρίου 1945, ὁ προϊστάμενος του 

Β’ Νεκροταφείου στὰ Πατῆσια, εἰδοποίησε τον Σᾶμ Μπράντενμπουργκ,   ὅτι κατά την ἐκταφῆ πτωμάτων ποῦ εἶχε ἀρχίσει στὸν περίβολο τῶν Διυλιστηρίων  της Οὔλεν, κάτι τον ἐνδιέφερε.

Ὁ Σᾶμ ὁδηγούμενος ἀπὸ τον Γελαδάκη, πιστοποίησε αὐτὴ του τὴ ἀνακάλυψη:  Σωστό ράκος ἀναγνώρισε την Ἑλένη Παπαδάκη ποῦ ἦταν σε κοινό ὄρυγμα   με τρίς-τέσσερις ἄλλους.  Σε μία κατηφόρα φυτεμένη με πεῦκα ἦταν ὁ λάκκος ποῦ βρέθηκε ἡ Ἑλένη.   Με μία κομπιναιζόν ἀνασηκωμένη γύρω ἀπὸ τὸν θώρακα, με τις ζαρτιέρες   ζωσμένη στῆ μέση, ἡ Ἑλένη ἀναγνωρίστηκε ἀμέσως.  Μία σφαῖρα στὸν αὐχένα με διέξοδο στὴν ἀριστερή μετωπική χώρα,

εἶχε δώσει τέλος στὸ μαρτύριο της…

Μετά το θάνατό της, ἡ Ἑλένη Παπαδάκη χρησιμοποιήθηκε ἀπὸ την  ἀντικομμουνιστική προπαγάνδα ὡς παράδειγμα ποῦ τεκμηρίωνε μία βία της   Ἀριστεράς ποῦ εἶχε ὡς βάση της το φθόνο καὶ την προσπάθεια νά ἐξοντωθεῖ  ἡ παλιά ἐλίτ –εἴτε εἶχε φταίξει εἴτε ὄχι–, ὥστε οἱ κομμουνιστές νά πάρουν    τή θέση των ἐκπροσώπων της. Η θλίψη γιὰ την ἀπώλεια της ηθοποιού, πάντως,   ξεπέρασε το αντικομουνιστικό στρατόπεδο. Ὡς ἀθῶο θῦμα, ἔγινε ποίημα ἀπὸ   τον Ἄγγελο Σικελιανό καὶ εἰκονογραφήθηκε σάν Ἁγία Ἑλένη ἀπὸ τον Φώτη   Κόντογλου. H Παπαδάκη ἐνέπνευσε τρεῖς σημαντικούς νεοέλληνες συγγραφεῖς σε  διάστημα ἕξι δεκαετιῶν, νά τή χρησιμοποιήσουν ὡς ἡρωίδα στά βιβλία τους ποῦ   ἀναφέρονται στά Δεκεμβριανά.[8] 

Καθένα από τα βιβλία (που αναλύονται παρακάτω) ακολουθεί διαφορετική προσέγγιση στη ζωή

και το θάνατο της ηθοποιού. Η Θεανώ Γαλάτη του Γιώργου Θεοτοκά είναι μια παράλληλη ιστορία

που δίδει χρώμα σε ολόκληρη τη δράση. Στον Μάνου Ελευθερίου η Παπαδάκη βρίσκεται στο

επίκεντρο του μύθου, αφορμή και κατάληξη της πλοκής. Ο συγγραφέας ακολουθεί μια λοξή

προσέγγιση στο παρελθόν. Θέτει ως υπόθεση ότι η Παπαδάκη δεν σκοτώθηκε στα Δεκεμβριανά

και αναζητεί, έκτοτε, την τύχη της, διερευνώντας παράλληλα τις αιτίες της δολοφονίας της.

Για τον Μισέλ Φάις, η Ελένη Παπαδάκη αποτελεί τον δεύτερο πυλώνα της πλοκής μαζί με

τη βιογραφία του Νίκου Ζαχαριάδη, σε ένα μεταμοντέρνο μυθιστόρημα που εντάσσει την

σύγχρονη ελληνική ιστορία μέσα στα όρια μιας οικογενιακής σάγκα. Ας ακολουθήσουμε τη


χρονολογική σειρά στην παράθεση των βιβλίων.

Ἀργότερα, μετά την καταστολή του κινήματος, στὶς 28 Ἰανουαρίου του 1945, 

ἔγινε μεγαλοπρεπής κηδεία στὴν ὁποία ὁ θάνατος της Παπαδάκη, θρηνήθηκε  ὡς ἐθνικὴ ἀπώλεια. Τότε ο Α. Σικελιανός ἔγραψε τους στίχους:

Μνήσθητι Κύριε: Γιὰ την ὥρα ποῦ ἡ λεπίδα του φονιᾶ ἄστραψε

κι΄ ὅλος ὁ θεός της Τραγωδίας έφάνει.

Μνήσθητι Κύριε: γιὰ την ὥρα ποῦ ἄξαφνα, κι οἱ έννοιά ἀδελφές ἔσκυψαν
νὰ της βάλλουνε των αἰώνων το στεφάνι.

Ποιὸς σκότωσε την Ἐλένη Παπαδακη

Ὁ Μάνος Ελευθερίου γράφει γιὰ τη δολοφονία της Ἑλένης Παπαδάκη  (Ἀποκλειστικός Δημοσίευση)

Τὸ σὲξ στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα... Τί ὑποστήριζαν Ἱπποκράτης, Δημόκριτος καὶ Ἀριστοτέλης

 

Οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες εἶχαν μία διαφορετικὴ ὀπτικὴ γιὰ τὸ σέξ, μὲ περίεργες ἀντιλήψεις!
Μάλιστα ὁ Δημόκριτος πίστευε ὅτι οἱ ἄνθρωποι παίρνουν τὴν ἴδια εὐχαρίστηση
ἀπὸ τό... ξύσιμο, ὅσο καὶ ἀπὸ τὸ σέξ.
Διαβάστε παρακάτω...
Ὁ Ἀριστοτέλης ἀναρωτιόταν γιατί οἱ ἄνθρωποι ντρέπονται νὰ παραδεχτοῦν ὅτι
τοὺς ἀρέσει ἡ σεξουαλικὴ συνεύρεση, ἐνῶ δὲ συμβαίνει τὸ ἴδιο μὲ τὸ ποτὸ ἢ τὸ φαγητό.
Μήπως αὐτὸ ὀφείλεται στὸ γεγονός, ἀναφέρει στὰ Προβλήματα, ὅτι ἐπιθυμοῦμε
πράγματα ποὺ θέλουμε ὁπωσδήποτε νὰ ἀποκτήσουμε -μὲ ὁρισμένα ἀπὸ αὐτά
νὰ εἶναι ἀπαραίτητα γιὰ τὴ ζωή- ἐνῶ ἡ σεξουαλικὴ ἐπιθυμία
δὲν εἶναι ζωτικῆς σημασίας;




Ὁ Ἐπίκουρος -ναί, αὐτὸς ποὺ θεωρεῖ τὴν εὐχαρίστηση
ὡς τὸ νόημα τῆς ζωῆς- δήλωνε ὅτι τὸ σὲξ δὲν ἔχει κάνει ποτὲ καλὸ σὲ κανέναν
καὶ ὅτι κανεὶς θὰ ἔπρεπε νὰ εἶναι εὐχαριστημένος ἂν δὲν τοῦ ἔχει κάνει κακό.




Ἀπὸ τὴν ἄλλη, γράφει ὁ συγγραφέας J.C. McKeown σὲ ἄρθρο του
στὴ Huffington Post, ὅσοι ἀσκοῦσαν τὴν ἰατρικὴ στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα
εἶχαν μιὰ περισσότερο θετικὴ στάση ἀπέναντι στὴν ἐρωτικὴ ἐπαφή.
Τὴ συνιστοῦσαν μάλιστα ὡς τρόπο ἀντιμετώπισης ἑνὸς εὐρύτατου φάσματος
παθήσεων ὅπως: ἡ κατάθλιψη, ἡ δυσπεψία, ὁ ἴκτερος,
οἱ πόνοι στὴ μέση, ἡ ἀδύναμη ὅραση κ.ἄ.

Ὁ Ἱπποκράτης, ὁ πατέρας τῆς ἰατρικῆς, ὑποστήριζε ὅτι ἡ χωρὶς ὅρια
σεξουαλικὴ ἐπαφὴ μποροῦσε νὰ θεραπεύσει τὴ δυσεντερία.
Ἀκόμη, ὅτι τὸ σὲξ μπορεῖ νὰ ἀνακουφίσει ἀπὸ τὸ δάγκωμα ἑνὸς φιδιοῦ ἢ σκορπιοῦ,
ὡστόσο μπορεῖ τὴ σύντροφο ἐκείνου ποὺ δαγκώθηκε
καθὼς ἐπίσης καὶ νὰ κάνει καλὸ στὴ διανοητικὴ ὑγεία τοῦ ἀτόμου.




Σὲ ἰατρικὰ κείμενα τῆς ἀρχαίας Ἑλλάδας παρέχονται ἀκόμη «συνταγὲς» θεραπείας
τῆς ἀντρικὴς ἀνικανότητας, ὅπως γιὰ παράδειγμα ἡ ἐπάλειψη τοῦ πέους
μὲ ἕνα μεῖγμα ἀπὸ πιπέρι, ἐλαιόλαδο καὶ μέλι.
Ἄν κάποιος ἤθελε νὰ κάνει τὸ πέος του νὰ δείχνει... μεγαλύτερο, ἔπρεπε
νὰ βουτήξει τὴ ρίζα ἑνὸς φυτοῦ -δὲ γνωρίζουμε ποιου- σὲ καλῆς ποιότητας κρασί
γιὰ τρεῖς ἡμέρες καὶ ὅποτε τὸ χρειαζόταν νὰ τὸ δένει στὸ μηρό του,
προσθέτει ὁ συγγραφέας.




Ὁ Ἀριστοτέλης, ἀκόμη, πίστευε ὅτι τὸ μέγεθος... μετράει,
ὅμως εἶχε μιὰ διαφορετικὴ θεωρία!
Πίστευε ὅτι ὅσο πιὸ μακρὺ ἦταν τὸ πέος ἑνὸς ἄντρα, τόσο πιὸ μακριὰ ἔπρεπε
νὰ «ταξιδέψει» τὸ σπέρμα, μὲ ἀποτέλεσμα νὰ εἶναι πιὸ δύσκολο νὰ τεκνοποιήσει!




Στὶς παρακάτω εἰκόνες παρουσιάζονται μερικὲς ἀπὸ τίς περίεργες ἀντιλήψεις
ποὺ εἶχαν στὴν ἀρχαία Ἑλλάδα γιὰ τὸ σέξ- ἄλλες φορὲς μὲ σατιρικὴ διάθεση,
ἄλλες ἤδη γνωστὲς καὶ ἄλλες ἐντελῶς παράξενες.




Ὁ J.C. McKeown ἔγραψε τὸ παραπάνω ἄρθρο μὲ ἀφορμὴ τὴν κυκλοφορίατοῦ νέου του βιβλίου «The Cabinet of Greek Curiosities:
Strange Tales and Surprising Facts From the Cradle of Western Civilization».

Γυναῖκα σὲ χωράφι μὲ φαλλούς: Μιὰ γυναῖκα περιποιεῖται τὸ χωράφι της
ποὺ εἶναι γεμᾶτο μέ... φαλλοὺς διακωμωδεῖ τὴν κατάσταση.

Νόμισμα μὲ ἕνα σάτυρο σὲ στύση: Ἀπεικονίζει ἕνα σάτυρο -μισὸς ἄντρας,
μισὸς κατσίκα, ὁ ὁποῖος μπορεῖ νὰ μὴν εἶχε τὴν καλύτερη ἐξωτερικὴ ἐμφάνιση,
ἀλλὰ τοῦ... περίσσευε ὁ πόθος.
Τέτοια νομίσματα κυκλοφοροῦσαν στὴν ἀρχαία Θράκη καὶ Μακεδονία
στὰ τέλη τοῦ 6ου -ἀρχὲς τοῦ 5ου αἰῶνα πρὸ Χριστοῦ.

Σὲξ ἐπὶ πληρωμῇ:
«Τὸ ἀγόρι εἶναι ὄμορφο» ἀναγράφεται στὸ πάνω μέρος αὐτῆς τῆς εἰκόνας.
Οἱ ὁμοφυλόφιλοι ποὺ ἐκδίδονταν στὴν Ἀθήνα ἔχαναν τὰ πολιτικά τους δικαιώματα,
ἐνῶ γιὰ ὅσα δημόσια πρόσωπα ὑπῆρχε ἡ ὑποψία ὅτι εἶχαν τέτοιου εἴδους ἐπαφές,
ὑπῆρχε κατακραυγή. Ἀπὸ τὴν ἄλλη, γράφει ὁ J.C. McKeown, ὁ Ἀριστοτέλης
σημειώνει: «Στὴν Κρήτη ἡ ὁμοφυλοφιλία "θεσπίστηκε" προκειμένου
νὰ περιοριστοῦν οἱ γεννήσεις, λόγῳ τῶν σεξουαλικῶν συνευρέσεων μὲ γυναῖκες.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ

Ποσειδεών . Εἶναι ὁ ἕκτος μήνας τοῦ ἀττικοῦ ἡμερολογίου . Ταυτίζεται μὲ τὸν Δεκέμβριο τοῦ δικοῦ μασ ἡμερολογίου ( μὲ ἡμέρες καὶ ἀπὸ τὸν Ἱανουάριο ) τότε ποὺ οἱ θάλασσες εἶναι φουρτουνιασμένεσ καὶ χρειάζεται νὰ ἐξευμενισθῆ ὁ θεὸς Ποσειδῶν . κατὰ τὴν διαρκειὰ του τελοῦσαν τὰ ποσείδια ( ἀπὸ τὰ ὀποῖα προῆλθε καὶ τὸ ὄνομα τοῦ μηνὸς ).

Τί λέει ἡ Ἑλληνικὴ Μυθολογία γιὰ τὴν ἀρχὴ τοῦ κόσμου;

 

Τι λέει η Ελληνική Μυθολογία για την αρχή του κόσμου;Με αφορμή το γεγονὸς ὅτι ὁρισμένοι ξένοι ἐπιστήμονες ἔστειλαν τὴν ρομποτικὴ συσκευὴ «Φιλὲ» νὰ προσεδαφιστεὶ στὴν ἐπιφάνεια ἑνὸς κομήτη, μὲ σκοπὸ νὰ ἐπιτευχθεῖ λήψη δειγμάτων ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια καὶ τὸ ὑπέδαφος τοῦ κομήτη, ἡ ἀνάλυση τῶν ὁποίων προσδοκᾶται πὼς θὰ δώσει, μεταξὺ ἄλλων, πληροφορίες γιὰ τὴν προέλευση τοῦ ἡλιακοῦ συστήματος ἢ καὶ γιὰ τὴν ἐμφάνιση τοῦ νεροῦ καὶ τῆς ζωῆς στὴ Γῆ, ἂς δοῦμε τί λέει ἡ Ἑλληνικὴ Μυθολογία γιὰ τὴν ἀρχὴ τοῦ κόσμου!..
















ΜΕ ΚΟΜΜΕΝΗ τὴν ἀνάσα ἡ παγκόσμια ἐπιστημονικὴ κοινότητα παρακολουθοῦσε – καὶ μάλιστα ὑπὸ τοὺς ἤχους τῆς μουσικῆς τοῦ διεθνοῦς φήμης Ἕλληνα συνθέτη Βαγγέλη Παπαθανασίου - τὴν προσεδάφιση τῆς ρομποτικῆς συσκυὴς «Φιλὲ» τοῦ διαστημικοῦ σκάφους «Ροζέτα», στὸν κομήτη 67p.
Μεγάλη τιμὴ γιὰ τὸν ἀπανταχοῦ Ἑλληνισμό!.. Στὴν ἱστορικὴ αὐτὴ γιὰ τὴν Εὐρώπη ἀλλὰ καὶ τὴν ἀνθρωπότητα στιγμὴ καὶ ἀμέσως μετὰ τοὺς πανηγυρισμοὺς στὴν Εὐρωπαϊκὴ Διαστημικὴ Ὑπηρεσία, ἀκούστηκε μιὰ τριλογία συνθέσεων τοῦ Βαγγέλη Παπαθανασίου, γραμμένη εἰδικὰ γιὰ τὴ διαστημικὴ ἀποστολὴ «Ροζέτα» (!!
Τί ἀναμένει, λοιπόν, ἡ ἐπιστημονικὴ κοινότητα; Τὴ λήψη δειγμάτων ἀπὸ τὴν ἐπιφάνεια καὶ τὸ ὑπέδαφος τοῦ κομήτη, ἡ ἀνάλυση τῶν ὁποίων θεωροῦν πὼς θὰ δώσει, μεταξὺ ἄλλων, πληροφορίες γιὰ τὴν προέλευση τοῦ ἡλιακοῦ συστήματος ἢ καὶ γιὰ τὴν ἐμφάνιση τοῦ νεροῦ καὶ τῆς ζωῆς στὴ Γῆ! Μήπως ἦρθε ἡ ὥρα, λοιπόν, νὰ δοῦμε τί λέει ἡ Ἑλληνικὴ Μυθολογία γιὰ τὴν ἀρχὴ τοῦ κόσμου; Διαβάζουμε:




Ἀπὸ τοὺς πολυάριθμους κοσμογονικοὺς μυθολογικοὺς κύκλους, τὰ ἔργα Κοσμογονία καὶ Θεογονία τοῦ Ἡσιόδου σώζονται ἀκέραια. Ὁ Ἡσίοδος ταξινομεῖ καὶ ὀργανώνει πλευρὲς τῆς ἀνθρώπινης γνώσης γιὰ φυσικὰ ἢ πολιτισμικὰ φαινόμενα, ὑπό το φῶς τῆς ἰδεολογίας τῆς ἐποχῆς του.
Χρησιμοποιεῖ –ἂν ὄχι ἐπινοεῖ– τοὺς οἰκογενειακοὺς δεσμούς, τὸ οἰκεῖο σχῆμα τῶν γενῶν καὶ ἀπόψεις τῆς κοινωνικῆς ἱεραρχίας, γιὰ νὰ ἀποδώσει δεσμούς, συμπράξεις καὶ διαδοχὲς μεταξὺ τῶν θεοτήτων, προκειμένου νὰ ἑρμηνεύσει τὴν καταγωγή, τὸ παρελθὸν καὶ τὸ παρὸν τοῦ σύμπαντος. Μὲ μεθοδολογικὰ ἐργαλεῖα τέτοια σχήματα, ποὺ εἶναι κατανοητὰ καὶ ἀποδεκτά, οἱ μυθολογικοὶ κύκλοι ἐκτείνουν τὸ ὅριο τῆς ἀνθρώπινης ἐμπειρίας σὲ γνώση καὶ μὲ αὐτὸ τὸν τρόπο ἀποτελοῦν ἔδαφος οἰκειοποίησης, νομιμοποίησης ἢ καὶ ἀλλαγῆς τοῦ κόσμου.



Στὰ ἔργα Κοσμογονία καὶ Θεογονία τοῦ Ἡσιόδου, πρὶν ἀπὸ καθετὶ ἄλλο ὑπῆρξε τὸ Χάος, ἔπειτα ἡ Γαῖα καὶ ὁ Ἔρως. Τὸ Χάος φέρεται ὡς ἡ ἀρχὴ τῶν πραγμάτων, ὡς τὸ πρωταρχικὸ δημιουργικὸ στοιχεῖο.


Στὴ συνέχεια, ζεύγη δυνάμεων ποὺ προέρχονται ἀπὸ ἕνα ἀρχικὸ στοιχεῖο, συνεργαζόμενα καὶ ἀντιτιθέμενα, ἑρμηνεύουν τὸν κόσμο: ἀπὸ τὴ μιὰ ἡ Γῆ, αἰώνιο καὶ ἀκλόνητο στήριγμα ὅλων τῶν πραγμάτων, τροφός, κέλυφος καὶ κατοικία τῶν ὄντων, καὶ ἀπὸ τὴν ἄλλη ὁ Ἔρωτας, ποὺ νικάει τὶς φρόνιμες συμβουλές, δαμάζει τὶς καρδιὲς τῶν θνητῶν καὶ τῶν ἀθανάτων, δύναμη ἰσχυρὴ ἡ ὁποία εἶναι ταυτόχρονα ἀρχὴ καὶ ἀπεριόριστη ἐξουσία, ἀξίωμα ποὺ ὁδηγεῖ τὰ στοιχεῖα νὰ συνεργάζονται καὶ νὰ ἑνώνονται.Το Χάος εἶναι γιὰ τὸν Ἡσίοδο διάστημα ποὺ περιέχει ἐν σπέρματι ὅλα ὅσα θὰ ἀποτελέσουν τὸ σύμπαν: πρῶτα ἀπὸ ὅλα τὸ Ἔρεβος καὶ τὴ Νύχτα. Τὸ Ἔρεβος εἶναι χῶρος ποὺ ἐκτείνεται ὑπόγεια καὶ μακριὰ γύρω ἀπὸ τὴ Γῆ, μακριὰ ὅσο καὶ ὁ Οὐρανός. Ἡ Νύχτα καὶ τὸ Ἔρεβος γεννοῦν μὲ τὴ σειρά τους τὸν Αἰθέρα, προσωποποίηση τοῦ οὐράνιου αἰθέρα ποὺ περιβάλλει τὴ γῆ, καὶ τὴν Ἡμέρα. Ἡ Νύχτα γεννᾶ ἀκόμη τὸν Ὕπνο καὶ τὸν Θάνατο, τὶς Μοῖρες καὶ τὴ Νέμεση, τὴν προσωποποίηση τῆς δίκαιης κατανομῆς καὶ τὴν ἄμεση ἀντίδραση στὴν ἀδικία, τὴν Ἔριδα καὶ τὴν Ἀπάτη. Παιδιὰ τῆς Ἔριδας εἶναι ὁ Φόνος, ὁ Λιμός, ἡ Λήθη, ὁ Πόνος, οἱ Μάχες, ἡ Δυσνομία καὶ ὁ Ὅρκος, ἀντίστοιχες προσωποποιήσεις τῶν ἀφηρημένων ἐννοιῶν.
Ἡ ἕνωση τῆς Γῆς καὶ τοῦ Οὐρανοῦ φανερώνεται πολὺ γόνιμη: παιδιά τους εἶναι οἱ Κύκλωπες, πλάσματα μὲ ἕνα μάτι, ἐπιτήδειοι, ἐριστικοὶ καὶ δυνατοὶ (Βρόντης, Στερόπης καὶ Ἄργης) οἱ Τιτᾶνες (Ὠκεανός, Κοῖος, Ἰαπετός, Κρεῖος, Ὑπερίων, Κρόνος, Τηθύς, Θεῖα, Θέμις, Μνημοσύνη, Φοίβη, Ρέα), οἱ Γίγαντες ἢ Ἑκατόγχειρες, μὲ ρωμαλέα σώματα καὶ ἑκατὸ μπράτσα καὶ κεφάλια (Αἰγαίων ἢ Βριάρεως, Κόττος καὶ Γύγης).
Ἡ Γῆ γεννᾶ ἀκόμη τὰ Ὄρη καὶ τὸ βαθὺ πέλαγος, τὸν Πόντο. Πλαγιάζει μὲ τὸν Πόντο καὶ γεννᾶ τὰ πλάσματα καὶ τὶς δυνάμεις τῆς θάλασσας, τὴν Εὐρυβία, τὸν Φόρκυ, τὴν Κητώ, τὸν Θαῦμα καὶ τὸν Νηρέα. Οἱ μορφὲς ἀπὸ τὴ γενιὰ τοῦ Πόντου, μορφὲς τῶν ἀτελείωτων νερῶν, εἶναι εἴτε οἱ εὐνοϊκὲς δυνάμεις γιὰ τὸ θαλασσινὸ ταξιδιώτη εἴτε τερατόμορφα, καταστροφικὰ πλάσματα.



Ὁ Θαύμας, μαζὶ μὲ τὴν Ἠλέκτρα, μία ἀπὸ τὶς κόρες τοῦ Τιτᾶνα Ὠκεανοῦ, φέρνουν στὸν κόσμο τὴ φτερωτὴ Ἴριδα, τὴν ἀγγελιαφόρο τῶν θεῶν, καὶ τὶς δυνάμεις τῶν καταστροφικῶν ἀνέμων καὶ τῆς θύελλας: τὴν Ἀελλώ, τὴ Θύελλα καὶ τὴν Ὠκυπέτη, τὶς τρεῖς Ἄρπυιες. Ὁ Φόρκυς καὶ ἡ Κητώ, οἱ ἐπικίνδυνες δυνάμεις τοῦ ὑγροῦ στοιχείου, γεννοῦν τὶς τρεῖς γοργόνες: τὴ Σθενώ, τὴν Εὐρυάλη –ποὺ τὸ ὄνομά της σημαίνει πλατιὰ θάλασσα– καὶ τὴ Μέδουσα, γυναῖκα-δαίμονα μὲ φίδια στὰ μαλλιά. Φέρνουν ἀκόμη στὸν κόσμο τὶς Γραῖες, μορφὲς ποὺ γεννιοῦνται μὲ ἄσπρα μαλλιὰ καὶ συμβολίζουν τὴ διαρκῶς ρυτιδωμένη ἀπὸ τὸν ἀέρα ἐπιφάνεια τῆς θάλασσας. Ἡ Κητὼ γεννᾶ ἐπιπλέον τὴν Ἔχιδνα, μισὴ γυναῖκα καὶ μισὴ φίδι, ποὺ μὲ τὴ σειρά της σμίγει μὲ τὸν Τυφῶνα καὶ γεννᾶ τὸν Ὄθρο, τὸν σκύλο του Γηρυόνη, τὸν Κέρβερο, τὸ σκύλο τοῦ Ἅδη μὲ τὰ πέντε κεφάλια, τὴ Λερναία Ὕδρα, τὴν ὁποία ἔμελλε νὰ σκοτώσει ὁ Ἡρακλῆς, καὶ τὴ Χίμαιρα. Μετὰ τὴν ἕνωσή της μὲ τὸν γιό της, Ὄθρο, ἡ Ἔχιδνα γεννᾶ τὴ Σφίγγα, ποὺ ἔμελλε νὰ βασανίσει τὸ λαὸ τῆς Θήβας στὸ μῦθο τῶν Λαβδακιδῶν, τὸν Λέοντα τῆς Νεμέας, ἀλλὰ καὶ τὸν Δράκοντα, ποὺ φυλάει τὰ μῆλα στοὺς κήπους τῶν Ἑσπερίδων. Ὅταν ὁ Περσέας ἔκοψε τὸ κεφάλι τῆς Μέδουσας, ἀπὸ τὸ αἷμα της γεννήθηκε ὁ Χρυσάωρ, φῶς καὶ ἀστραπή, καὶ ὁ Πήγασος, τὸ ἄλογο τοῦ αἰθέρα καὶ τῆς βροντῆς. Ὁ Χρυσάωρ μὲ τὴν Ὠκεανίδα Καλλιρόη γεννοῦν τὸν τρικέφαλο Γηρυόνη, τὸν ὁποῖο σκοτώνει ὁ Ἡρακλῆς. Ὁ Νηρέας μὲ τὴ Δωρίδα γεννοῦν τὶς γλυκὲς Νηρηίδες.
Ἀπὸ τὴ γενιὰ τοῦ Ὑπερίωνα καὶ τῆς Θείας ἦρθαν στὸν κόσμο οἱ φωτεινὲς δυνάμεις τοῦ οὐρανοῦ, ὁ Ἥλιος, ἡ Σελήνη καὶ ἡ Αὐγή. Ἀπὸ τὴ γενιὰ τοῦ Κρείου ἦρθαν στὸν κόσμο ὁ Ἀστραῖος, ὁ Πάλλαντας τοῦ θυελλώδους οὐρανοῦ καὶ ὁ σοφὸς Πέρσης. Οἱ ἄνεμοι Ζέφυρος, Βορέας καὶ Νότος γεννήθηκαν ἀπὸ τὴν ἕνωση τοῦ Ἀστραίου καὶ τῆς Ἠοῦς, ὅπως ἐπίσης ὁ Αὐγερινὸς καὶ τὰ Ἄστρα. Ὅταν ὁ Πάλλαντας ἔσμιξε μὲ τὴν Ὠκεανίδα Στύγα, ἦρθαν στὸν κόσμο ὁ Ζῆλος, ἡ Νίκη, τὸ Κράτος καὶ ἡ Βία. Ὁ Κοῖος ἑνώθηκε μὲ τὴ Φοίβη, μορφὴ τοῦ ἡλιακοῦ φωτός, καὶ γέννησε δυνάμεις ἀγαθοποιές, ὅπως τὴ Λητὼ ποὺ σχετίζεται μὲ τὴν καλὴ νύχτα καὶ τὴν Ἀστερία, ἡ ὁποία γέννησε τὴν Ἐκάτη.
Πολυάριθμη εἶναι ἡ γενιὰ τοῦ Ὠκεανοῦ, μὲ ὅλες σχεδὸν τὶς δυνάμεις τοῦ νεροῦ, ζωοδότειρες καὶ τροφοδότριες, σύμβολα ἀναγέννησης καὶ εὐστροφίας: ὁ πρωτότοκος Τιτᾶνας ἑνώθηκε μὲ τὴν Τηθὺ καὶ γέννησαν τρεῖς χιλιάδες γιούς –ὅλα τὰ ποτάμια τοῦ κόσμου– καὶ ἄλλες τρεῖς χιλιάδες κόρες, τὶς νύμφες τῶν πηγῶν καὶ τῶν λιμνῶν, τὶς νύμφες τῶν βουνῶν, τὶς Ναϊάδες καὶ τὶς Ὠκεανίδες.
Αὐτά, λοιπόν, ἀπὸ πλευρᾶς Ἑλληνικῆς Μυθολογίας. Ἡ Ἐπιστήμη, ὅμως, θὰ εἶναι αὐτὴ ποὺ θὰ πεῖ τὴν τελευταία λέξη. Ἴδωμεν!..
Ἀπὸ τὴ γενιὰ τοῦ Ὑπερίωνα καὶ τῆς Θείας ἦρθαν στὸν κόσμο οἱ φωτεινὲς δυνάμεις τοῦ οὐρανοῦ, ὁ Ἥλιος, ἡ Σελήνη καὶ ἡ Αὐγή. Ἀπὸ τὴ γενιὰ τοῦ Κρείου ἦρθαν στὸν κόσμο ὁ Ἀστραῖος, ὁ Πάλλαντας τοῦ θυελλώδους οὐρανοῦ καὶ ὁ σοφὸς Πέρσης. Οἱ ἄνεμοι Ζέφυρος, Βορέας καὶ Νότος γεννήθηκαν ἀπὸ τὴν ἕνωση τοῦ Ἀστραίου καὶ τῆς Ἠοῦς, ὅπως ἐπίσης ὁ Αὐγερινὸς καὶ τὰ Ἄστρα. Ὅταν ὁ Πάλλαντας ἔσμιξε μὲ τὴν Ὠκεανίδα Στύγα, ἦρθαν στὸν κόσμο ὁ Ζῆλος, ἡ Νίκη, τὸ Κράτος καὶ ἡ Βία. Ὁ Κοῖος ἑνώθηκε μὲ τὴ Φοίβη, μορφὴ τοῦ ἡλιακοῦ φωτός, καὶ γέννησε δυνάμεις ἀγαθοποιές, ὅπως τὴ Λητὼ ποὺ σχετίζεται μὲ τὴν καλὴ νύχτα καὶ τὴν Ἀστερία, ἡ ὁποία γέννησε τὴν Ἐκάτη.
Πολυάριθμη εἶναι ἡ γενιὰ τοῦ Ὠκεανοῦ, μὲ ὅλες σχεδὸν τὶς δυνάμεις τοῦ νεροῦ, ζωοδότειρες καὶ τροφοδότριες, σύμβολα ἀναγέννησης καὶ εὐστροφίας: ὁ πρωτότοκος Τιτᾶνας ἑνώθηκε μὲ τὴν Τηθὺ καὶ γέννησαν τρεῖς χιλιάδες γιούς –ὅλα τὰ ποτάμια τοῦ κόσμου– καὶ ἄλλες τρεῖς χιλιάδες κόρες, τὶς νύμφες τῶν πηγῶν καὶ τῶν λιμνῶν, τὶς νύμφες τῶν βουνῶν, τὶς Ναϊάδες καὶ τὶς Ὠκεανίδες.
Αὐτά, λοιπόν, ἀπὸ πλευρᾶς Ἑλληνικῆς Μυθολογίας. Ἡ Ἐπιστήμη, ὅμως, θὰ εἶναι αὐτὴ ποὺ θὰ πεῖ τὴν τελευταία λέξη. Ἴδωμεν!...

                                                                                       

                                                             

Ἥφαιστος: Ὁ ἄγνωστος Θεὸς καὶ δημιουργὸς τοῦ ἀνθρώπου

Οἱ Ὀλύμπιοι θεοί, ἐνῶ ἦταν πλασμένοι ἀπὸ τοὺς ἀρχαίους Ἕλληνες μὲ ἀνθρώπινη μορφὴ καὶ ἀνθρώπινο σῶμα, διακρίνονταν γιὰ τὴν ἐξαιρετική τους ὀμορφιά. Τὰ μαλλιὰ καὶ τὸ πρόσωπό τους ἀκτινοβολοῦσαν καὶ ἡ μορφή τους μποροῦσε νὰ μαγέψει καὶ νὰ γαληνέψει καὶ τὰ πιὸ ἄγρια θηρία τῆς φύσης. Τὰ σώματά τους ἦταν ἁρμονικὰ πλασμένα μὲ τίς τελειότερες ἀναλογίες.


Ὅμως ἀνάμεσά τους ζοῦσε καὶ ἕνας θεὸς ποὺ ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἀκατανίκητη δύναμή του καὶ τὴν ἀθανασία του, δὲν ἔμοιαζε καθόλου μὲ τοὺς ὑπόλοιπους. Αὐτὸς ἦταν ὁ Ηφαἱστος, ὁ θεος προστάτης τῆς φωτιᾶς, τῆς σιδηρουργίας τῶν πέτρινων κατασκευῶν καὶ τῆς γλυπτικῆς. Γιος του Δία καὶ τῆς Ἥρας ἀπὸ τὴ γέννηση τοῦ ἀκόμη γνώρισε τὴν ἐγκατάλειψη, τὸν ἐκδιωγμὸ καὶ τὴν περιφρόνηση.


Ὁ Ἥφαιστος εἶναι ὁ πιὸ ἄσχημος ἀπὸ τοὺς θεούς, μαυριδερὸς καὶ κουτσὸς τόσο ποὺ ἡ ἀποκρουστική του ὄψῃ τὸν κάνει ἀνεπιθύμητο μεταξὺ τῶν ὑπολοίπων Ὀλύμπιων θεῶν. Παρουσιαζόταν μὲ παχιὰ καὶ μακριὰ γενειάδα, μὲ χοντρὰ καὶ ἄσχημα χαρακτηριστικά. Ἐπιπλέον, ἦταν κοντὸς καὶ χοντρός, μὲ ἀδύναμα πόδια ποὺ δὲν μποροῦσαν νὰ συγκρατήσουν εὔκολα τὸ βάρος του. Εἶχε δασύτριχο στῆθος καὶ τὰ μπράτσα του ἦταν τεράστια ἀπὸ τὴ συνεχῆ δουλειὰ στὸ ἐργαστήρι του.



Σχετικὰ μὲ τὰ πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς του καὶ τὴν ἀναπηρία ποὺ ἀντιμετώπιζε στὸ πόδι του,δίνονται πολλὲς καὶ ποικίλες ἐξηγήσεις. Μιὰ παράδοση μᾶς ἀναφέρει ὅτι ἡ Ἥρα μόλις γέννησε τὸν Ἥφαιστο πάνω στὸν Ὄλυμπο,ζήτησε νὰ δεῖ τὸ μωρό της. Μόλις ὅμως ἀντίκρισε τὸ κουτσὸ καὶ μαυριδερὸ βρέφος ποὺ τῆς παρουσίασαν ἔγινε ἔξω φρενῶν. Πῶς ἦταν δυνατὸν νὰ γεννήσει αὐτή, μιὰ πανέμορφη θεά, ἕνα τόσο ἄσχημο μωρό; Σκέφτηκε ὅτι δὲ θὰ μποροῦσε μὲ κανένα τρόπο ν' ἀντιμετωπίσει τίς κοροϊδίες τῶν ὑπόλοιπων θεῶν καὶ τὰ εἰρωνικά τους γέλια.


Ἔτσι λοιπὸν ἅρπαξε μανιασμένη τὸ μωρὸ καὶ τὸ πέταξε ἀπὸ τὸν Ὄλυμπο. Ὁ Ἥφαιστος κατέληξε στὸν Ὠκεανό. Ἐκεῖ τὸν βρῆκαν καὶ τὸν περιμάζεψαν ἡ Θέτιδα καὶ ἡ Εὐρυνόμη. Ὁ Ἥφαιστος πέρασε μαζί τους τὰ ἐννιὰ πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς του, σὲ μιὰ θαλάσσια σπηλιά, τὸ παλάτι τοῦ Νηρέα. Μὲ τὰ κοράλλια καὶ τὰ μαργαριτάρια ὁ Ἥφαιστος ἔφτιαχνε θαυμαστὰ κοσμήματα στὶς θεὲς ποὺ τὸν προστάτευαν. Ἔτσι τοὺς ἔδειχνε τὴν ἀγάπη καὶ τὴν εὐγνωμοσύνη του.


Ἕνας ἄλλος μῦθος διηγεῖται ὅτι ὁ Ἥφαιστος ἔπαθε τὸ ἀτυχὲς γεγονὸς σὲ μεγαλύτερη ἡλικία. Ἦταν μιὰ μέρα, ὅπως πολλὲς ἄλλες, ποὺ τὸ θεϊκὸ ζευγάρι ὁ Δίας καὶ ἡ Ἥρα μάλωναν. Οἱ φωνὲς τῆς πρώτης θεᾶς ἀντηχοῦσαν σ' ὁλόκληρο τὸν Ὄλυμπο καὶ προκαλοῦσαν τὰ σχόλια τῶν ὑπολοίπων. Δὲν μποροῦσε νὰ διανοηθεῖ πῶς κατάφερε ὁ σύζυγός της, παρόλες τίς δικές της προσπάθειες νὰ τὸν παρακολουθεῖ συνέχεια, νὰ συνάψει ἐρωτικὲς σχέσεις μὲ μιὰ θνητή, τὴν Ἀλκμήνη. Τὸ χειρότερο ἀπ' ὅλα ἦταν ὅτι ἀπέκτησε μαζί της κι ἕνα γιο, τὸν Ἡρακλῆ. Ὁ Δίας ἄρχισε ν' ἀστράφτει καὶ νὰ βροντᾷ ἀπὸ τὰ νεῦρα του· δὲν ἄντεχε ἄλλο τὴν ἀρρωστημένη ζήλια τῆς Ἥρας.


Ὁ καημένος ὁ Ἥφαιστος σ' αὐτὸν τὸν τρικούβερτο καβγᾶ πῆρε τὸ μέρος τῆς μητέρας του. Ὁ πατέρας τοῦ τότε, θολωμένος καθὼς ἦταν ἀπὸ τὴν ὀργή του, ἅρπαξε τὸν ἄσχημο γιο του, ποὺ ποτὲ δὲν τὸν συμπάθησε πραγματικά, καὶ τὸν πέταξε μ' ὅλη του τὴ δύναμη κάτω ἀπὸ τὸν Ὄλυμπο. Ὁ Ἥφαιστος μιὰ ὁλόκληρη μέρα στροβιλιζόταν στὴν ἀτμόσφαιρα καὶ τελικὰ κατέληξε μὲ ὁρμὴ πάνω στὴ Λῆμνο. Τὸ σῶμα του βρόντηξε σὲ κάποια βράχια τοῦ νησιοῦ καὶ ἀπὸ τότε ὁ Ἥφαιστος κουτσάθηκε γιὰ ὅλη του τὴ ζωή.

Γενικά, τὰ πρῶτα χρόνια τῆς ζωῆς του ὁ Ἥφαιστος ἔζησε μακριὰ ἀπὸ τὸν Ὄλυμπο καὶ εἴτε ἀπὸ μόνος του, εἴτε μὲ τὴ βοήθεια κάποιου δασκάλου ἔγινε ὁ πρῶτος τεχνίτης ἀνάμεσα στοὺς θεούς. Οἱ γονεῖς του δὲν τὸν ἀντιμετώπισαν ποτὲ ὡς ἴσο μὲ τὰ ὑπόλοιπα παιδιά τους. Ὁ Ἥφαιστος ἦταν καλόκαρδος καὶ ὑπομονετικός, ὅμως πάντα σκεφτόταν τὴ συμπεριφορὰ τῶν γονιῶν του καὶ ἐκνευριζόταν· τὸν ἔπιανε τὸ παράπονο καὶ πολλὲς φορὲς ἔπαιρνε τὴν ἐκδίκησή του.


Ἐνδιαφέρον παρουσιάζει ὁ μῦθος στὸν ὁποῖο ὁ Ἥφαιστος στὴν γιορτὴ τῆς μητέρας του στὸν Ὄλυμπο, τῆς κατασκεύασε καὶ τῆς ἔδωσε ὡς δῶρο ἕναν ὁλόχρυσο θρόνο μὲ ἀνάγλυφες σκαλιστὲς παραστάσεις ἀπὸ τὴν ζωὴ τῶν θεῶν. Μόλις της τὸν πρόσφερε, ἡ Ἥρα ἀμέσως τὸν δοκίμασε μὲ μεγάλη χαρὰ καὶ ἱκανοποίηση ἀφοῦ ὅπως ἦταν γνωστό, οἱ κατασκευὲς τοῦ Ἡφαίστου δὲν εἶχαν ἰσάξιές τους. Πέρασε λίγη ὥρα καὶ ἡ Ἥρα ἄκουγε καὶ συνομιλοῦσε μὲ τοὺς ὑπολοίπους θεοὺς ἀπὸ τὸ νέο της θρόνο, ὅταν ὅμως θέλησε νὰ σηκωθεῖ διαπίστωσε πὼς κάτι τέτοιο τῆς ἦταν ἀδύνατο. Ὁ Ἥφαιστος τὴν εἶχε αἰχμαλωτίσει μὲ ἀόρατα δεσμὰ τὰ ὁποῖα κανεὶς ἄλλος δὲν ἦταν ἱκανὸς νὰ λύσει.


Αὐτὸ εἶναι τὸ δῶρο μου γιὰ ἐσένα μητέρα καὶ γιὰ τὴ ἀγάπη ποὺ μοῦ ἔδειξες ὅταν ἤμουν μικρός. Τί φταίω ἐγὼ ποὺ γεννήθηκα ἄσχημος καὶ μαυριδερὸς καὶ μὲ πέταξες ἀπὸ τὸν Ὄλυμπο; τῆς εἶπε. Μάταια τὸν παρακαλοῦσε ἡ Ἥρα νὰ τὸν ἀπελευθερώσει, μάταια καὶ οἱ ὑπόλοιποι θεοὶ νὰ τὸν μεταπείσουν μαλώνοντας τον, μάταια καὶ ὁ Ἄρης θέλησε μὲ τὴν βία νὰ τοῦ ἀλλάξει γνώμη καθὼς ὁ Ἥφαιστος τὸν ἀντιλήφθηκε ἔγκαιρα καὶ τοῦ πέταξε ἕναν ἀναμμένο δαυλὸ κάνοντάς τον νὰ πάει καὶ νὰ κρυφτεῖ πίσω ἀπὸ τίς θεές.


Στὴ συνέχεια ἀποχώρησε γιὰ τὸ ἀγαπημένο του νησί, τὴν Λῆμνο ὅπου ὁ φίλος του ὁ Διόνυσος κατάφερε ἀφοῦ τον μέθυσε πρῶτα μὲ κρασὶ νὰ τὸν μεταπείσει καὶ νὰ ταξιδέψουν στὴ συνέχεια πείσω στὸν Ὄλυμπο. Ἐκεῖ ὁ Δίας ἀπαίτησε ἀπὸ τὸν Ἥφαιστο νὰ ἀπελευθερώσει τὴν μητέρα του καθὼς ὅπως τοῦ εἶπε παρατράβηξε τὸ ἀστεῖο.


Ὁ Ἥφαιστος του ἀπάντησε πὼς θὰ τὸ ἔκανε μὲ τὴν προϋπόθεση ὁ ἴδιος νὰ τοῦ ἱκανοποιοῦσε μία χάρη. Ἀφοῦ δέχτηκε ὁ Δίας, ὁ Ἥφαιστος ἔλυσε τὰ δεσμὰ τῆς Ἥρας καὶ τότε ζήτησε ἀπὸ τὸν Δία την χάρη ποὺ τοῦ ὑποσχέθηκε. Μπροστὰ σὲ ὅλους τοὺς θεοὺς ὁ Ἥφαιστος ζήτησε ἀπὸ τὸν Δία γιὰ γυναῖκα του τὴν Ἀφροδίτη. Ὅλοι σάστισαν, ὅλοι μείνανε ἔκπληκτοι, κανεὶς δὲν τὸ πίστευε ὁ πιὸ ἄσχημος ἄντρας νὰ παντρευτεῖ τὴν ὀμορφότερη θεά. Περισσότερο ἀπὸ ὅλους ντράπηκαν ἡ Ἀφροδίτη καὶ ὁ Δίας καθὼς ἦταν ὑποχρεωμένος νὰ τιμήσει τὸν λόγο του. Ἔτσι ἡ θεὰ τοῦ ἔρωτα καὶ τῆς ὀμορφιᾶς ἔγινε σύζυγος τοῦ πιὸ ἄσχημου ἀπὸ τοὺς θεούς.


Ὁ Ἥφαιστος ἦταν ὁ θεϊκὸς σιδηρουργός. Κατασκεύαζε ὅπλα, παλάτια, κοσμήματα, ὅλα περίτεχνα καὶ σπουδαῖα. Τὸ παλάτι του στὸν Ὄλυμπο ὁλόχρυσο μὲ πολύτιμους λίθους στολισμένο. Τὰ δῶρα του στοὺς θεοὺς ἀσύλληπτης ἔμπνευσης καὶ ὀμορφιᾶς. Αὐτὸς δώρισε στὸν Δία τὴν αἰγίδα (ποὺ μετὰ ἔδωσε στὴν Ἀθηνᾶ) καὶ τὸ σκῆπτρο του, στὴν Δήμητρα τὸ δρεπάνι, στὸν Ἀπόλλωνα καὶ τὴν Ἄρτεμη τὰ χρυσᾶ τους βέλη, στὸν ἥλιο τὰ λαμπρό του ἅρμα καὶ στὸν Διόνυσο τὸ ὁλόχρυσο κύπελό του. Αὐτὸς κατασκεύασε τὰ ὅπλα τοῦ Ἀχιλλέα, ποὺ τοῦ ζήτησε ἡ μητέρα του ἡ Θέτιδα. Ἀκόμη, στὸν Ἥφαιστο ἀποδίδεται καὶ ἡ κατασκευὴ τοῦ Τάλου.


Ὁ Τάλως ἦταν ἕνα τεράστιο ἀνθρωπόμορφο, χάλκινο κατασκεύασμα τὸ ὁποῖο ὁ θεὸς δώρισε στὸν βασιλιᾶ τῆς Κρήτης Μίνωα. Ὁ Τάλως προστάτευε ὁλόκληρο τὸ νησὶ καθὼς μὲ τὰ τεράστια βήματά του ἦταν ἱκανὸς νὰ ταξιδεύει τόσο γρήγορα ποὺ λέγεται ὅτι ἔκανε τρεῖς φορές το γῦρο τοῦ κοσμου σὲ μία ἡμέρα. Ὁ προστάτης τῆς Κρήτης ποὺ κατάστρεφε μὲ τὴν καυτή του ἀνάσα ὅποιο ἐχθρικὸ πλοῖο στρεφόταν ἐνάντια στὸ νησὶ ἀπενεργοποιήθηκε τελικὰ ἀπὸ τοὺς Ἀργοναῦτες, οἱ ὁποῖοι στὸν γυρισμό τους ἀπὸ τὴν Κολχίδα καὶ μὲ τὴν βοήθεια τῆς μάγισσας Μήδειας, ἡ ὁποία τοῦ προκάλεσε σύγχυση, κατάφεραν νὰ τὸν τραυματίσουν στὸ πόδι, ἀπὸ ὅπου ἔτρεξε ἀπὸ τὴν μοναδική του φλέβα σὰν λιωμένο μέταλλο τὸ αἷμα του. Δὲν ἦταν ὅμως οἱ μόνες κατασκευές του.

Λιγότερο γνωστὲς εἶναι ἀκόμα οἱ :

Χρυσὲς Κηλήδονες


Ἦσαν χρυσᾶ κινούμενα ἀγάλματα κατασκευασμένα ἀπὸ τὸν Ἥφαιστο, εἴτε μὲ τὴν μορφὴ γυναικών,γυναικῶν, εἴτε δρυοκολάπτη, εἴτε μὲ μορφὴ παρόμοια τῶν Σειρήνων, ποὺ εἶχαν τὸ χάρισμα τοῦ τραγουδιοῦ καὶ εἶχαν δοθεῖ στὸν ναὸ τοῦ Ἀπόλλωνα στοὺς Δελφούς.


Ὁ Καυκασιος Ἀετός

ἦταν γιγάντιος χάλκινος ἀετός, κατασκευασμένος ἀπὸ τὸν Ἥφαιστο, ὁ ὁποῖος εἶχε ὡς ἀποστολὴ νὰ κατατρώγει τὸ ἀναπαραγόμενο συκώτι τοῦ Τιτᾶνα Προμηθέα, ὁ ὁποῖος εἶχε ἁλυσοδεθεῖ ἀπὸ τὸν Δία στὸν Καύκασο διότι εἶχε παραδώσει στοὺς θνητοὺς τὴν φωτιά.


Ὁ ἀετὸς ἄλλοτε περιγράφεται ὡς χάλκινο αὐτόματον κατασκευασμένο ἀπὸ τὸν Ἥφαιστο καὶ ἄλλοτε ὡς μέλος πλασμάτων γεννημένων ἀπὸ τὸν δαίμονα Ἔχιδνα. Στὰ «ἀδελφὰ» πλάσματα περιλαμβάνονται ὁ λέων τῆς Νεμέας καὶ ἡ Λερναία Ὕδρα.

Χρυσὸς & ἀργυρὸς κύων (σκύλος)

Κατασκευασμένοι ἀπὸ τὸν Ἥφαιστο, ἦσαν ζεῦγος σκύλων - φυλάκων (ἕνας χρυσὸς καὶ ἕνας ἀργυρὸς) ἀθάνατοι καὶ ἀγέραστοι οἱ ὁποῖοι εἶχαν ὡς ἀποστολὴ νὰ φυλᾶνε τὴν εἴσοδο τοῦ παλατιοῦ τοῦ βασιλέα τῶν Φαιάκων Ἀλκίνου (πατέρα τῆς Ναυσικᾶς).

Χάλκινοι Ταῦροι

Ζεῦγος χάλκινων ταύρων μὲ πύρινη ἀναπνοή, κατασκευασμένοι ἀπὸ τὸν Ἥφαιστο γιὰ τὸν βασιλέα τῆς Κολχίδας Αἰήτη. Ὑπῆρξαν ἀπὸ τοὺς ἄθλους τοῦ Ἰάσονα ὁ ὁποῖος προκειμένου νὰ πάρει τὸ χρυσόμαλλο δέρας, ἔπρεπε νὰ ζέψει τοὺς ἐν λόγῳ ταύρους καὶ νὰ σπείρει ἕνα χωράφι χρησιμοποιῶντας ὡς ἀλέτρι τὰ μαγικὰ δόντια τοῦ δράκοντα.

Χρυσὲς Κόρες

Ζεῦγος χρυσῶν πανέμορφων κορασίδων κατασκευασμένων ἀπὸ τὸν Ἥφαιστο, οἱ ὁποῖες διέθεταν τὸ χάρισμα τοῦ λόγου καὶ τῆς σκέψης, μὲ ἀποστολὴ νὰ ὑπηρετοῦν τὸν Ἥφαιστο στὴν Ὀλύμπια κατοικία του.

Καβειρικοὶ Ἵπποι

Ἦσαν ζεῦγος χάλκινων ἵππων μὲ πύρινη ἀνάσα κατασκευασμένοι ἀπὸ τὸν Ἥφαιστο, οἱ ὁποῖοι εἶχαν ὡς ἀποστολὴ νὰ σύρουν τὸ ἅρμα τῶν Καβείρων.

Χρυσοῖ Τρίποδες

Ἀποτελοῦνταν ἀπὸ 20 χρυσοῦς αὐτοκινούμενους τρίποδες μὲ τροχούς, τοὺς ὁποίους εἶχε κατασκευάσει ὁ Ἥφαιστος προκειμένου νὰ μετακινοῦνται οἱ θεοὶ στὶς αἴθουσες τοῦ Ὀλύμπου κατὰ τὴν διάρκεια τῶν ἑορτῶν.


Ἡ Λῆμνος εἶναι ἕνα ἠφαιστειογενὲς νησὶ καὶ ἡ κυριότερη κορυφή του, ὁ Μόσυχλος, ἔγινε τὸ σημαντικότερο κέντρο τῆς λατρείας τοῦ Ἡφαίστου. Ὁ Ἥφαιστος εἶναι ἐξαιρετικὰ σημαίνων Θεός, καθὼς σχετίζεται μὲ τὴν φωτιὰ (νοητικὸ πῦρ -γνώση). Μπορεῖ ὁ Προμηθέας νὰ ἔκλεψε τὴ φωτιὰ (νοητικὸ πύρ -γνώση) γιὰ νὰ τὴ χαρίσει στοὺς ἀνθρώπους, δημιουργὸς ὅμως τόσο τῆς φωτιᾶς, ὅσο καὶ τῶν ἀνθρώπων, ἦταν ὁ Ἥφαιστος...


Ὁ Ἥφαιστος θεωροῦνταν ὁ θεὸς τῶν μεταλλουργῶν καὶ σιδηρουργῶν, οἱ ὁποῖοι διδάχθηκαν ἀπὸ αὐτὸν τὴν κατεργασία τῶν μετάλλων καὶ τὴ χρησιμοποίηση τῆς φωτιᾶς . Ὁ Ἥφαιστος λατρεύονταν στὴν Λῆμνο ὅπου βρισκόταν τὸ ἐργαστήρι τοῦ σιδηρουργοῦ-θεοῦ. Δὲν εἶναι φυσικὰ τυχαῖο πὼς στὴν Λῆμνο τελοῦνταν τὰ σεπτὰ καὶ πανάρχαια Καβείρια μυστήρια.


Σύμφωνα μὲ τὸν Λήμνιο συγγραφέα Φιλόστρατο, κατὰ τὴν διάρκεια τῶν Καβειρίων μυστηρίων, ἔσβηναν ὅλες τίς φωτιὲς ἐπὶ ἐννιὰ μέρες σὲ ὅλο τὸ νησί. Τὴν ἔνατη μέρα ἔφτανε στὸ λιμάνι ἕνα πλοῖο ποὺ τὸ εἶχαν στείλει στὴ Δῆλο γιὰ νὰ φέρει τὴ φωτιά. Τὸ περίμενε ἀνυπόμονα ἕνα μεγάλο πλῆθος ποὺ ὅλο τὸ διάστημα προσευχόταν. "Σὰν ἔφτανε τὸ πλοῖο στὸ λαὸ μοίραζαν τὴ φωτιά, ὄχι γιὰ τὴν καθημερινὴ χρήση, μὰ γιὰ τῶν τεχνιτῶν τὰ ἐργαστήρια, ἄρχιζε καὶ πάλι στὸν τόπο μιὰ νέα ζωή".



Δὲν εἶναι φυσικὰ ἐπίσης τυχαῖο, πὼς τὸ πῦρ ἀποτελοῦσε στὴν ἀρχαία - καὶ ὄχι μόνο - σκέψη, τὸ βασικὸ συστατικὸ δημιουργίας τοῦ σύμπαντος. Ὁ Πυθαγόρας δίδασκε λ.χ, πὼς ὅλα τὰ οὐράνια σώματα περιστρέφονται γύρω ἀπὸ ἕνα «κεντρικὸ πῦρ» μὲ ἁρμονία. Πιὸ συγκεκριμένα, σύμφωνα μὲ τὸ Ἰωάννη Στοβαῖο ( Ἀνθολόγιο) τὸ κοσμολογικὸ πρότυπο τοῦ Πυθαγόρειου Φιλόλαου:

«τοποθετεῖ τὸ πῦρ στὸ μέσον, στὸ κέντρο. Τὸ ὀνομάζει ἑστία τῶν πάντων, οἶκον τοῦ Διός, μητέρα τῶν θεῶν, βωμὸ καὶ συνοχὴ καὶ μέτρο φύσεως. Ἐπίσης τοποθετεῖ ἕνα δεύτερο πῦρ, ἀνώτατο ὅλων, ποὺ περιέχει μέσα του τὸν κόσμο. Τὸ κέντρο, λέει, εἶναι ἀπὸ τὴν φύση του πρῶτο, γύρῳ,γύρω ἀπ' αὐτὸ τὰ δέκα διαφορετικὰ σώματα ἐκτελοῦν τὸν ὁμαδικό τους χορό.»


Γιὰ αὐτὸ τὸν λόγο τὸ ἱερὸ πῦρ, συμβολιζόταν ἀπὸ τὴν ἱερὴ καὶ ἄσβεστη ἑστία κάθε βωμοῦ καὶ ναοῦ, ἀλλὰ καὶ οἰκιῶν. To ὄνομα τοῦ Ἡφαίστου, προέρχεται ἀπὸ τὴν ρίζα «ἀφ-» τοῦ δασυνόμενου ρήματος «ἅπτω», ποὺ σημαίνει «ἀνάβω, καίω», συνεπῶς Ἥφαιστος εἶναι «αὐτὸς ποὺ καίει, ὁ πύρινος». Σύμφωνα δὲ μὲ τὸν Σωκράτη (Πλάτων Κρατύλος περὶ ὀνομάτων), τὸ ὄνομα Ἥφαιστος σημαίνει ὁ φωτεινὸς ἀπὸ τὸ «Φαῖστος», προσλαμβάνοντας τὸ γράμμα Ἦτα.


Στὴν Λῆμνο τιμοῦσαν τὸν Ἥφαιστο καὶ ὡς θεὸ θεραπευτῆ. Δῶρο του γιὰ τὴν φιλοξενία τῶν Λημνίων ἦταν ἡ περίφημη θεραπευτικὴ Λημνία γῆ. Γιὰ αὐτὸ τὸν λόγο, ὁ Φιλοκτήτης ὁ διάσημος τοξοβόλος τῶν Ἑλλήνων κατὰ τὴν ἐκστρατεία τῆς Τροίας, ἀφέθηκε ἐδῶ, ὥστε νὰ γιατρευτεῖ ἀπὸ ἡ πληγὴ τοῦ ἀπὸ τὸ δάγκωμα φιδιοῦ μὲ τὴν Λημνία γῆ.


Ἡ συνεισφορὰ καὶ ὁ συμβολισμὸς τοῦ Ἡφαίστου τόσο στὴν θεϊκή, ὅσο καὶ στὴν ἀνθρώπινη ἱστορία εἶναι ὑποτιμημένη...

Τὸ πῦρ, καὶ ἡ μεταλλουργία εἶναι ἐνδεικτικὰ τῆς σπουδαιότητας τῶν δυνάμεων ποὺ ἐκφράζει ὁ θεός, τὸ σημαντικότερο ὅλων ὅμως εἶναι ἡ ἀναπηρία τοῦ Θεοῦ. Πὼς μπορεῖ ἕνας θεὸς νὰ εἶναι κουτσός, ἔστω καὶ μετὰ ἀπὸ ἀτύχημα (στὴν πραγματικότητα τιμωρία);

Ἄς δοῦμε τί μᾶς ἀποκαλύπτουν οἱ ἀρχαῖες πηγές.

«Τὴν δική σας χίλια χρόνια πρὶν τὴν δική μας, παίρνοντας τὸ σπέρμα σᾶς ἀπὸ τὴν γῆ καὶ τὸν Ἥφαιστο, -Προτέραν μὲν τὴν πάρ᾽ ὑμῖν ἔτεσι χιλίοις ἐκ γῆς τε καὶ ἡφαίστου τὸ σπέρμα παραλαβοῦσαν ὑμῶν,» - λέγει ὁ αἰγύπτιος Ἱερέας στὸν Σόλωνα, ἀναφερόμενος στὴν πόλη τῶν Ἀθηνῶν.

(Τίμαιος, 23.d-e).

Τί θὰ ὑποστήριζε κανεὶς γιὰ τὴν δημιουργία τοῦ Ἡφαίστου;
Ὅπως μᾶς λέγει ὁ Πρόκλος, στὸ «Εἰς τὸν Τίμαιο Πλάτωνος, βιβλίο Α', 142.22 - 144.19», ὅτι ἀνήκει (ὁ Ἥφαιστος) στὴν δημιουργικὴ σειρὰ καὶ ὄχι στὴν ζωογονικὴ ἢ στὴν συνοχικὴ (συνεκτκὴ) ἢ σὲ κάποια ἄλλη σειρά, τὸ δηλώνουν οἱ θεολόγοι τῶν Ἑλλήνων παρουσιάζοντάς τον νὰ δουλεύει τὸν χαλκὸ καὶ νὰ κουνάει τὰ φυσερὰ καὶ γενικὰ σὰν «ἐργοτεχνίτη». Ὅτι εἶναι δημιουργὸς τῶν αἰσθητῶν καὶ ὄχι τῶν ψυχικῶν ἢ τῶν νοητικῶν ἔργων, καὶ αὐτὸ τὸ δηλώνουν οἱ ἴδιοι. Γιατί ἡ κατασκευὴ τοῦ ἐσόπτρου καὶ «ἡ χαλκεῖα καὶ ἡ χωλεία καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα σύμβολα τῆς περὶ τὸ αἰσθητὸν αὐτοῦ ποιήσεώςἐστι».


Ἀλλὰ καὶ ὅτι εἶναι δημιουργός, εἶναι φανερὸ ἀπὸ τοὺς ἴδιους, οἱ ὁποῖοι λένε ὅτι αὐτὸς ἔπεσε ἀπὸ ψηλά, ἀπὸ τὸν Ὄλυμπο, μέχρι γῆς καὶ ὑμνοῦν ὅλες τίς ὑποδοχὲς τῶν ἐγκόσμιων θεῶν σὰν «ἡφαιστοτεύκτους». Ἄν, λοιπόν, ὑποστηρίζουμε ὅτι τὰ πράγματα ἔχουν ἔτσι, τοῦτος ὁ θεὸς θὰ εἶναι ὁ καθολικὸς δημιουργὸς «τῆς σωματοειδοῦς ἁπάσης συστάσεως», καὶ τὰς «ἐμφανεῖς ἕδρας προευτρεπίζων» [προετοιμάζει] τῶν θεῶν, συμπληρώνοντας τὰ πάντα γιὰ τὴν μία/ἑνιαία ἁρμονία τοῦ Κόσμου, γεμίζοντας ὅλα τὰ δημιουργήματα μὲ σωματικὴ ζωή, καὶ διακοσμῶντας καὶ συγκρατῶντας μὲ τὰ Εἴδῃ τὴ σκληρότητα καὶ τὴν πυκνότητα τῆς ὕλης. Γιὰ αὐτό, λοιπόν, λέγεται κι ἀπὸ τοὺς θεολόγους τῶν Ἑλλήνων ὅτι χαλκεύει (δουλεύει τὸν χαλκό), «ὡς στερεῶν καὶ ἀντιτύπωνἐργάτης», ἀλλὰ καὶ ἐπειδὴ «χάλκεος ὁ οὐρανὸς ὡς μίμημα ὢν τοῦ νοητοῦ», καὶ ὁ τοῦ οὐρανοῦ ποιητὴς (δημιουργὸς) χαλκουργός.


«Χωλεύειν δὲ ἀμφοτέροις τοῖς ποσίν» (είναι χωλός/κουτσός και τα δύο του πόδια), επειδή είναι δημιουργός των εσχάτων/τελευταίων όντων και τις προόδους του όντως Όντος – γιατί τέτοια είναι τα σώματα – και επειδή δεν μπορεί πλέον να προχωρήσει σε άλλη τάξη και επειδή είναι δημιουργός του σύμπαντος που δεν έχει σκέλη (πόδια), όπως θα πει ο Πλάτων στον «Τίμαιο, 34.a».


Λέγεται ὅτι πέφτει ἀπὸ ψηλὰ στὴ γῆ, ἐπειδὴ ἁπλώνει τὴ δημιουργία σὲ ὁλόκληρη τὴν αἰσθητὴ οὐσία. Εἴτε, λοιπόν, κάποιοι ὑποστηρίζουν ὅτι ὑπάρχουν φυσικοὶ Λόγοι (φυσικὲς λογικὲς ἀρχὲς) μέσα στὸ σύμπαν εἴτε σπερματικὲς ἀρχές, πρέπει νὰ ἀναγάγουμε τὴν αἰτία ὅλων αὐτῶν σὲ τοῦτον τὸν θεό. Γιατί αὐτὸ τὸ ὁποῖο δημιουργεῖ ἡ Φύση βυθιζόμενη μέσα στὰ σώματα, αὐτὸ διαπλάθει καὶ τοῦτος ὁ θεὸς μὲ τρόπο θεϊκό, κινῶντας τὴ Φύση καὶ χρησιμοποιῶντας τὴ σὰν ὄργανο γιὰ τὴν δική του δημιουργία. Γιατί καὶ ἡ ἔμφυτη θερμότητα προέρχεται ἀπὸ τὸν Ἥφαιστο καὶ παράγεται ἀπὸ αὐτὸν γιὰ τὴν σωματικὴ δημιουργία.

Τὴν καθολικὴ αἰτία, λοιπόν, τῶν γιγνομένων (γεννημένων) ὄντων ὁ Πλάτων, στὸν «Τίμαιο, 23d-e», τὴν ἀνήγαγε σὲ αὐτὸν τὸν θεό. Ἐπειδή, ὅμως, χρειάζονται καὶ ὕλη τὰ γιγνόμενα (γεννημένα) ὄντα - γιατί καὶ οἱ οὐράνιοι θεοὶ δανείζονται «μέρη ἀπὸ τὸ σύμπαν, τὰ ὁποῖα θὰ ἐπιστραφοῦν καὶ πάλι πίσω - μόρια ἐκ τοῦ παντὸς ὡς αὖθις ἀποδοθησόμενα», «Τίμαιο, 42e» - ,μὲ τρόπο πολὺ θαυμαστὸ τὴν ἔχει ὑποδείξει καὶ αὐτὴν μὲ τὴ γῆ.

Γιατί καὶ στὸ ἴδιο τὸ σπέρμα ὑπάρχουν λόγοι (λογικὲς ἀρχὲς) καὶ ὑπόστρωμα στὸ ὁποῖο αὐτὲς οἱ ἀρχὲς ἐφαρμόζονται, καὶ οἱ πρῶτες προέρχονται ἀπὸ τὴν τέχνη τοῦ Ἡφαίστου, ἐνῶ τὸ δεύτερο ἀπό τη γῆ, γιατί στὸ συγκεκριμένο πλατωνικὸ χωρίο ὡς γῆ πρέπει νὰ ἐννοήσουμε κάθε ὑλικὸ αἴτιο, ὄχι ἐπειδὴ οἱ Ἀθηναῖοι ἦταν αὐτόχθονες, ἀλλὰ ἐπειδὴ καὶ ὁλόκληρο τὴν γένεσιν συνηθίζουν νὰ τὴν ἀποκαλοῦν γῆ καὶ καθετὶ ὑλικὸ νὰ τὸ ἀποκαλοῦν γήινο, ἀναγκαστικά, λοιπόν, τὰ σπέρματα προέρχονται ἀπὸ τὴ γῆ.

Ὄργανο, λοιπόν, τοῦ Ἡφαίστου εἶναι τὸ πῦρ καὶ ὕλη ἡ γῆ, ἡ δια τοῦ πυρὸς κινούμενη καὶ ζωογονοῦσα, ἐνῶ ἡ ἴδια εἶναι «ἀπεψυγμένη» (παγωμένη). Γιὰ αὐτὸ καὶ στὸ συγκεκριμένο χωρίο ἔχει χρησιμοποιηθεῖ σὰν νὰ παίζει τὸν ρόλο τῆς ὕλης γιὰ τὸν Ἥφαιστο, καὶ γιὰ αὐτὸ ἔχει εἰπωθεῖ ὅτι τὸ σπέρμα τοῦ Ἡφαίστου μαζὶ μὲ τὴ γῆ πραγματοποίησε τὴ γέννηση τῶν Ἀθηναίων. Γιατί «καὶ κατὰ τὸν μῦθον ὁ ῞ηφαιστος ἐρῶν τῆςἈθηνᾶς ἀφῆκε τὸ σπέρμα εἰς γῆν» καὶ ἀπὸ ἐκεῖ βλάστησε τὸ τῶν Ἀθηναίων γένος.

Πάντα, λοιπόν, καὶ γενικὰ ὁ Ἥφαιστος εἶναι ἐρωτευμένος μὲ τὴν Ἀθηνᾶ, ἐπειδὴ μιμεῖται μὲ τὰ αἰσθητὰ ἔργα τὴ νοητική της ἰδιότητα. Καὶ αἱ «Αθηναϊκαὶ ψυχαὶ μάλιστα κατὰ ταύτην τοῦ ἡφαίστου τὴν ἐνέργειαν δέχονται τὰ ὀχήματα πάρ᾽ αὐτοῦ» καὶ «εἰσοικίζονται» [ἐγκαθίστανται] στὰ σώματα ποὺ λαμβάνουν ὑπόσταση ἀπὸ τοὺς Λόγους τοῦ Ἡφαίστου, οἱ ὁποῖοι ἔχουν λάβει τὰ συνθήματα (σύμβολα) τῆς Ἀθηνᾶς, καὶ ἀπὸ τὴν γῆ. Γιατί αὐτὸς εἶναι πρὶν ἀπὸ τὴν Φύση ὁ τελεστὴς (τελειοποιητὴς) τῶν σωμάτων, βάζοντας σὲ καθένα τους διαφορετικὸ σύμβολο τῶν θεῶν.